Anadolu Selçuklu Devleti Mimari ve Sanat

Anadolu Selçuklu kültürü, Asya, İran ve Anadolu gibi üç farklı coğrafyanın harmanlandığı bir kültür olarak karşımızda çıkmaktadır. Mimari eserler ve sanat eserleri ise, bu kültürü anlamımızda başlıca yol göstericidir. Bu mimari sanat eserleri sayesinde Anadolu Selçuklu Devleti‘nin kültürü hakkında tespitler yapabilmek mümkündür.

Anadolu Selçuklu hükümdarları seferlerinde ticareti ön planda tutmuşlardır. Sultan Alaeddin Keykubad’ın Alanya fethi ise buna çarpıcı bir örnektir.

Ticareti ön planda tutan bu devlet ticaret yolları üzerinde han,hamam,kervansaraylar inşa ederek mimari faaliyetlerde oldukça gelişmiştir.

Yine dini eğitimlerin verildiği medreseler de Selçuklu devletinin mimari anlayışını ve bu mimarinin eşsiz güzelliğini günümüzde dahi sunmaktadır.

Gelelim Anadolu Selçukluları’nda gelişen bu mimari ve sanatın özelliklerine.

Mimari:

🔷 Anadolu Selçukluları’nda sanat dalı olarak bilhassa mimari kendisini göstermektedir.

🔷 Anadolu Selçuklular’nda;

• İlk Cami: Alaaddin Camii
• İlk Han: Alay Han
• İlk Medrese: Kayseri Koca Hasan Medresesi
• İlk Hastane: Kayseri Gevher Nesibe Darüşşifası’dır. Ayrıca bu eser İslam dönemine ait en eski hastanedir. Günümüzde Tıp Tarihi Müzesi olarak hizmet vermektedir.

🔷 Anadolu Selçuklu Devleti’nin önemli eserleri şunlardır:

CAMİLER:

• Konya Alâeddin Camii
• Niğde Alâeddin Camii
• Konya Sahip Ata Camii
• Amasya Burmalı Minare Camii
• Malatya Ulu Camii
• Ankara Arslanhane Camii
• Ankara Ahi Şerafeddin Camii

MESCİTLER:

• Konya Taş Mescit
• Konya Sırçalı Mescit
• Konya Karatay Mescidi

KÜLLİYELER:

• Kayseri Hunad Hatun Külliyesi
• Kayseri Hacı Kılıç Külliyesi
• Konya Sahip Ata Külliyesi

MEDRESELER:

• Konya Karatay Medresesi
• Konya Sırçalı Medrese
• Konya İnce Minareli Medrese
• Konya Çifte Minareli Medrese
• Kayseri Hunad Hatun Medresesi
• Kayseri Çifte Medrese
• Kayseri Koca Hasan Medresesi
• Sivas Gök Medrese
• Sivas Buruciye Medresesi
• Sivas Çifte Minareli Medrese
• Kırşehir Cacabey Medresesi
• Erzurum Çifte Minareli Medrese

DARÜŞŞİFALAR / BİMARHANELER:

• Kayseri Gevher Nesibe Dârüşşifası
• Kayseri Gıyasiye Dârüşşifası
• Konya I. Keykâvus Şifahânesi
• Tokat Muineddin Pervâne Dârüşşifası
• Aksaray Alâeddin Keykûbat Dârüşşifası
• Amasya Torumtay Bimarhânesi

KÜMBET VE TÜRBELER:

• Kayseri Döner Kümbet
• Konya II. Kılıç Arslan Türbesi
• Konya Gömeç Hatun Türbesi

KERVANSARAYLAR (HANLAR) :

• Kayseri-Aksaray Alay Han
• Kayseri Sultan Han
• Antalya Evdir Han
• Antalya Kırk Göz Han
• Konya Altınapa Han
• Konya Sultan Han
• Afyon Çay Han
• Amasya Ezine Pazar Han

SARAY VE KÖŞKLER:

• Beyşehir Kubadâbâd Sarayı
• Kayseri Kubâdiye Köşkü
• Kayseri Haydar Bey Köşkü
• Kayseri Hızır İlyas Köşkü
• Alanya Alaiye Sarayı
• Konya Alâeddin Sarayı

Alıntı: Mimari eserlerin listesi https://www.sosyaldeyince.com/bilgi-kutusu/anadolu-selcuklu-ve-beylikler-donemine-ait-mimari-eserler-t4808.0.html sitesinden derlenmiştir.

Sanat:

🔷 Anadolu Selçuklu Devleti’nde süsleme sanatı oldukça gelişmiştir.

🔷 Ayrıca halı dokuma, tezhip, minyatür, hat, nakkaşlık, ebru, kakmacılık ciltçilik, kabartma, çinicilik sanatları da gelişmiştir.

🔷 İslam düşüncesine aykırılık taşıması sebebiyle resim ve heykeltıraş sanatı gelişmemiştir.

🔷 Anadolu Selçukluları süsleme sanatında; bitki ve hayvan figürleri (kuş, balık), geometrik şekiller ve yazı figürleri kullanmıştır.

🔷 Paralarda insan tasviri ve arslan resmi kullanmışlardır.

🔷 Yapı ve süsleme malzemeleri olarak ise taş, ahşap, çini, tuğla ve alçı kullanılmışlardır. Dış mimaride en fazla taş işçiliği kullanılmıştır.

🔷 Konya Sırçalı Medrese ve Karatay Medresesi çini sanatının en güzel örneklerini oluşturmaktadır.

🔷 Anadolu Selçukluların sembolü haline gelen çift başlı kartal ve diğer hayvan figürleri ise Konya surlarında kullanılmıştır.

Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.