Hititler (MÖ 1700-MÖ 700)

Bu dersimizde Anadolu’nun en önemli uygarlıklarından biri olan ve soru olarak sıkça karşımıza çıkan Hititler konusunu işleyeceğiz. Hititler kimdir, Hititler nerede yaşamıştır, Hititlerin merkezi neresidir, Hititlerin özellikleri nelerdir gibi soruları da dersimizde cevaplamış olacağız.

Kafkaslar’dan Orta Anadolu’ya gelerek Kızılırmak boylarına yerleşen Hititler önce küçük ve bağımsız şehir devletleri olarak örgütlense de MÖ 1700’de Kral Labarna (I. Hattuşili) bu devletleri birleştirerek Anadolu’da siyasi birliği kurmuştur. Hititlerin başkenti bugün Çorum şehrimizde yer alan Hattuşaş (Boğazköy)‘dür.

Kadeş Barış Antlaşması (MÖ 1280)

Hititler topraklarını Suriye’nin kuzeyine kadar genişletirken Mısır Krallığı da bu topraklar üzerine hak iddia etmeye başlamıştır. Suriye’nin kuzeyinde her iki devlet de denk duruma gelmiş ve çıkarları kesişmiştir. Bunun üzerine Mısır Firavunu II. Ramses ve Hitit Kralı III. Hattuşili, Kadeş şehri yakınlarında büyük bir savaş yapmışlardır. Bu savaşın sonucu net olarak bilinmemekle birlikte, her iki taraf da ağır kayıplar vermiştir. Bu durum, her iki devleti de barışa yönelmeye teşvik etmiştir. Böylece MÖ 1280’de Kadeş Barış Antlaşması imzalanmıştır.

Hititler’de Devlet Yönetimi

Hititlerin tapındığı tanrılar arasında doğa tanrıları, savaş tanrıları, bereket tanrıları, yeraltı tanrıları ve daha birçok tanrı bulunmaktadır. Her tanrının kendine özgü bir gücü ve sorumluluğu vardı ve Hititler bu tanrılara ibadet ederek onların desteğini ve korumasını almaya çalışıyorlardı. Ayrıca Hititler, Anadolu içinde yaşayan diğer toplumların tanrılarına da inanıyorlardı. Hitit devletine bu çok tanrılı inanışları nedeniyle “Bin Tanrı İli” denilmiştir.

Tabarna ve Tavananna, Hitit kraliyet çiftinin unvanlarıdır ve Hititçe’de “egemen kral” ve “egemen kraliçe” anlamlarına gelir. Hitit kralına Tabarna veya Labarna denirken, Hitit kraliçesine Tavananna denilmektedir. Bu unvanlar, Hitit kraliyet ailesinin en yüksek makamlarını temsil eder ve kraliyet gücünün ve meşruiyetinin sembolüdür. Hitit kralları ayrıca başrahip, başyargıç ve başkomutandır.

Hititlerde bir meclis veya kurul şeklinde çalışan bir organizasyona Pankuş adı verilmektedir. Kraliyet ailesi fertlerinin yanında sarayda görevli olan yetkililer ve çeşitli kademelerdeki askerler de bu kurumun elemanlarıdır. Pankuş, her ne kadar tam bağımsız bir meclis yapısında olmasa bile, bu türden bir kurumun tarihteki en eski örneklerinden biridir. Bu mecliste gerektiğinde kral ve kraliçe bile yargılanabilmektedir.

Hitit kralları her yıl tanrılara hesap vermek için Anal adında yıllık raporları sunmuşlardır.

Hititler, Mezopotamya kanunlarını almış ve Anadolu’nun ilk kanunlarını oluşturmuşlardır. Bu kanunlarda kadın haklarına, ölüm ve işkence cezası yerine tazminat cezalarına yer vermişlerdir. Hukuk tarihinde ilk defa kasten insan öldürme ve kazara insan öldürmeyi ayırmışlardır.

Hititlerin Özellikleri

Hititler hakkında genel bir bilgi edindikten sonra Hititlerin özelliklerini maddeler halinde kısaca tekrar sıralayıp konumuzu bitirelim.

• Başkentleri “Hattuşaş (Boğazköy)” ‘tır.
• Mısırlılar ile tarihin bilinen ilk yazılı antlaşması olan Kadeş Antlaşması’nı yapmışlardır.
• Çok tanrılı inanışa sahip oldukları için “Bin Tanrı İli” denilmiştir.
• Krallarına “Tabarna” veya “Labarna“, kraliçelerine ise “Tavananna” denilmektedir.
• “Pankuş” adını verdikleri meclisleri bulunmaktadır.
• Asurlular‘dan öğrendikleri çivi yazısı ve hiyeroglif adında iki yazı türünü kullanmışlardır.
• Krallar yaşanan olayları “Anal” adındaki yıllıklara yazarak tanrılarına sunmuşlardır.
• Hititler’e MÖ 700’de Persler son vermiştir.
• “Güneş Kursu“, “Yazılıkaya” ve “İbriz Kabartmaları” Hititlerden kalma en önemli sanat eserleridir.

Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.