Tarih Dersleri

İran-Irak Savaşı (1980-1988)

Bu yazımızda 1980 yılında başlayan İran-Irak Savaşı konusunu ele alacağız. Fakat İran-Irak Savaşı konusu öncesinde bu devletlerde meydana gelen rejim değişikliklerini öğrenmek faydalı olacaktır.

Irak’ta Rejim Değişikliği:

Irak’ta 1958 yılında yapılan bir askeri darbe sonucu ülkede monarşi rejimi yıkılarak cumhuriyet ilan edildi. Sosyalist bir politika sistemiyle birleşik bir Arap toplumu oluşturmayı hedefleyen Baas Partisi ise 1968 yılında Irak’ta söz sahibi oldu.

İran’da Rejim Değişikliği:

İran 1928 yılından itibaren Pehlevi Hanedanlığı tarafından yönetilmekteydi. Fakat halk Pehlevi Hanedanlığı’nın uygulamalarından memnun değildi. Halkın bu uygulamalara karşı başlattığı protestolar ise ayaklanmaların çıkmasına yol açtı. Bu ayaklanmaların sonucunda ise 1978 yılında sürgün lider Ayetullah Humeyni ülkeye döndü ve İran İslam Cumhuriyeti kuruldu.

İran-Irak Savaşı:

Irak önceki yazımızda da bahsettiğimiz Petrol Krizi‘nden karlı çıkan ülkelerden biri olmuştu. Zira Irak 1973’te 2 milyar dolar olan petrol gelirini 1980’de 26 milyar dolara çıkarmıştı. Ayrıca İran ile aralarında probleme yol açan Şatt-ül Arap ve Kürt meselesini ise 1975 yılında Cezayir Antlaşması ile çözmüştü. Irak’ta yaşanan bu olumlu gelişmeler ise Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin’i cesaretlendirmişti. Bu cesaretle Saddam Hüseyin; Fransa, SSCB ve Almanya gibi ülkelerden silah alarak silahlanma yarışının içine girmeye başladı.

şatt-ül arap bölgesi
Şatt-ül Arap Bölgesi

İşte Saddam Hüseyin bu gelişmeler sonrasında İran ile yaşadığı sorunları savaşla çözmeye karar verdi. Irak’ın, İran ile savaşa girme gerekçelerinden bazıları şunlar oldu:

  • Irak’ın , İran’da yaşanan kaos ortamından istifade edip aralarındaki sınır sorunlarını kendi lehine çözmek istemesi. (Kürt meselesi, Arap meselesi, Şatt-ül Arap su yolu)
  • Irak’ın, İran Devrimi’nin Arap dünyasına yayılmasına engel olmak istemesi.
  • İran’ın , Sünni olan Irak iktidarına karşı Şii Iraklıları kışkırtması.
  • Irak’ın Camp David Antlaşması ile Arap dünyasında itibarı sarsılan Mısır’ın bıraktığı yeri doldurmak istemesi.

Irak bu nedenlerle ani bir taarruzla İran’a girdi ve 22 Eylül 1980 tarihinde İran-Irak Savaşı başladı.

İrangate Olayı (İran-Kontra skandalı) :

Savaş sürerken 1986 yılına gelindiğinde ise İrangate Olayı patlak verdi.

İran-Irak Savaşı’nın Sonuçları:

Savaş ilerledikçe şiddeti de iyice arttı. Irak SSCB’den aldığı füzelerle, İngiltere ve Fransa’dan aldığı kimyasal silahlarla İran’ı vurdu. Durum iyece çıkmaza girince İran 18 Temmuz 1988’de barışa razı oldu. 20 Ağustos 1988’de ise ateşkes imzalanarak savaş fiilen sona erdi.

İran-Irak Savaşı’nın sonuçları şunlardır:

  • İki ülkeden yaklaşık 3 milyon insan hayatını kaybetti.
  • İki ülke de ekonomik çıkmaza girdi.
  • İki ülkenin de petrol kaynakları tahrip oldu.
  • Arap ülkeleri arasındaki ayrılıklar iyice arttı. Böylece İsrail’in bölgede daha rahat hareket etti.
  • İran’da devrimi eleştirenler tasfiye edildi ve yeni rejim ülkeye tamamen hakim oldu.
  • İran-Irak Savaşı sırasında büyük güçler her iki tarafa da destek vererek kendi çıkarlarına hizmet etti ve sonuçta kaybeden İran ve Irak halkı oldu.

Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.


Görsel Kaynakları:
https://www.middleeastmonitor.com/20180730-iran-commemorates-iran-iraq-war-anniversary-amid-fears-of-a-new-conflict/
https://islamansiklopedisi.org.tr/sattularap

Cevap Yok

casino siteleri mobil casino siteleri en iyi casino siteleri yeni casino siteleri evden eve nakliyat

Abonelerimiz Arasına Katıl

Sitemize abone olarak en son ders ve yazılardan haberdar olabilirsiniz.

Abone Olduğunuz İçin Teşekkürler...

Bir şeyler ters gitti :(