Bu yazımızda paylaşılamayan Orta Doğu konusu üzerinde duracağız. Paylaşılamayan Orta Doğu konusunda ise İsrail’in kuruluşu’na ve Eisenhower Dotrini’ne değineceğiz.
Paylaşılamayan Orta Doğu konusuna ilk olarak Filistin sorunu ile başlayalım.
Filistin Sorunu ve İsrail’in Kuruluşu (1948) :
Osmanlı’nın Orta Doğu’da gücünü kaybetmesiyle ve bölgede İsrail Devleti’nin kurulması için adımlar atılmaya başladı.Siyonist hareketin lideri Theodor Herzl öncülüğünde 1897 yılında İsviçre’nin Basel kentinde Dünya Siyonist Örgütünün ilk kongresi yapıldı. Yapılan bu kongrenin hedefi Yahudi halkı için kendilerine vadedildiğine inandıkları topraklarda İsrail
Devleti’ni kurmaktı.
Balfour Deklerasyonu:
Ve artık Osmanlı’nın sona ermesiyle İsrail’in kurulması konusunda en büyük engel ortadan kalkmış oluyordu. İngiltere Dışişleri Bakanı Balfour, 2 Kasım 1917 tarihinde Siyonist Federasyon Başkanı’na gönderdiği mektupla Filistin’de bir Yahudi Devleti’nin kurulmasını kabul ettiğini ve bölgeye Yahudi göçüne izin verdiğini açıklayan “Balfour Deklerasyonu” nu yayınladı. Bu deklarasyonla beraber Filistin Sorunu başlamış oldu.
İngiltere 1917 yılından 1922 yılına kadar Filistin’i yönetti. Daha sonra ise Milletler Cemiyeti tarafından bölge İngiliz mandasına bırakıldı. Bundan sonra ise artık Balfour Deklarosyonu hayata geçmeye başladı. Bu tarihten itibaren bölgeye Yahudi göçleri yaşandı ve Yahudi nüfusu hızla artmaya başladı. Öyle ki 1917’de 50 bin Yahudi varken 1948’de bu rakam 650 bine kadar ulaştı.
İngiltere 1947 yılında manda yönetimini kaldırdığını ve 2 Nisan 1947 tarihinde sorunu BM’ye devrettiğini açıkladı. Birçok Arap ülkesi Filistin’in bağımsızlığı konusunda BM’ye teklif götürse de bu teklif kabul edilmedi.
BM sorunun çözümü için Filistin Özel Komitesi (UNSCOP) kurdu ve bu komisyon Çoğunluk Planı ve Azınlık Planı olmak üzere iki seçenek ortaya
koydu.
Çoğunluk Planı: Kudüs ortak bölge olarak uluslararası güçlerin kontrolünde olacaktır.
Azınlık Planı: Kudüs merkezli Filistin Federal Devleti kurulacaktır.
Ve BM kurulu 29 Kasım 1947 tarihinde yapılan oylamayla Çoğunluk Planı
önerisini kabul etti. Ardından ise Yahudi Geçici Ulusal Konseyi 14 Mayıs 1948 tarihinde Ben Gurion başkanlığında toplanarak İsrail Devleti’nin kurulması kararını aldı. Böylece dünya tarihinde ilk kez uluslararası bir kuruluş olan BM’nin oylamasıyla bir devlet kurulmuş oldu.
Filistin Sorunu hakkında daha detaylı bilgileri aşağıdaki bağlantıda yer alan blog yazımızda bulabilirsiniz.
Eisenhower Doktrini (1957) :
Mısır devlet başkanı Cemal Abdünnasır’ın Süveyş Kanalı’nı millileştirdiğini açıklamasıyla Süveyş Krizi ortaya çıktı. ABD ise bölgenin SSCB’nin kontrolüne girmesini istemediğinden 5 Ocak 1957 tarihinde Amerikan Kongresi’nde tarihe ‘Eisenhower Doktrini’ ni açıkladı.
Eisenhoer Doktrini’nin amacı; Orta Doğu ülkelerine ekonomik ve askeri yardımda bulunma ve bölgeye olası SSCB saldırısına karşı ABD askerlerini bölgeye göndermekti. Bu doktrini; Türkiye, Lübnan, Afganistan, Irak, Mısır, Tunus, Fas, Pakistan ve İsrail kabul ederken Suudi Arabistan, Mısır, Suriye, Ürdün ise doktrine tepki gösterdi.
Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.
Cevap Yok