Sokullu Mehmet Paşa ; Kanuni, II.Selim ve III. Murat dönemlerinde sadrazamlık yapmış bir devlet adamıdır.
II. Selim tahta çıktığında devlet meseleleriyle Sokullu Mehmet Paşa ilgilenmiştir. Öyle ki II. Selim (Sarı Selim) ordunun başında sefere çıkma geleneğini terk etmiş, hatta İstanbul’da vefat etmiş ilk padişah olmuştur. Bu nedenle bu dönemi padişahın adı yerine devleti yöneten Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa dönemi şeklinde inceliyoruz.
Başarılı bir devlet adamı olan Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa ; Hırvat Devşirmesi’dir. Enderun’da yetişmiştir. Kaptan-ı Deryalık ve Rumeli Beylerbeyliği’nden sonra Sadrazamlığa kadar yükselmiştir.
Şimdi Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa döneminde yaşanan gelişmelere ve onun projelerine yer verelim.
İnebahtı (Lepanto) Bozgunu (1571) :
Kıbrıs. II.Selim döneminde, Lala Mustafa Paşa tarafından 13 aylık bir kuşatmadan sonra 1571’de fethedilmiştir. Bu fetihle birlikte Doğu Akdeniz’in Osmanlı hakimiyeti kesinleşmiştir.
Kıbrıs’ın intikamını almak isteyen Haçlılar 1571’de İnebahtı’da Osmanlı donanmasını yaktılar.
💯 Don Kişot’un yazarı Cervantes bu savaş sırasında elini kaybetmiştir.
“Biz sizden Kıbrıs Krallığı’nı alarak kolunuzu kestik. Siz ise donanmamızı yenmekle bizim sakalımızı tıraş ettiniz. Kesilen kol yerine gelmez ama tıraş edilen sakal daha gür biter.”
Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa
Sokullu Mehmet Paşa döneminde ayrıca;
🔷 1574 yılında II. Selim vefat etti ve yerine oğlu III. Murat geçti.
🔷 1574 yılında Tunus İspanyollar’dan Kılıç Ali Paşa tarafından alındı.
🔷 1575 yılında Lehistan (Polonya) Osmanlı himayesine alındı.
🔷 Vadi-üs Seyl Savaşı sonucunda Fas Osmanlı egemenliğine girdi.
Vadi-üs Seyl Savaşı (1577-1578) :
Vadi-üs Seyl Savaşı, Sokullu Mehmet Paşa döneminde meydana gelen özellikle sonuçları itibariyle önemli bir olaydır.
Fas, Akdeniz’in Atlas Okyanusu’na çıkış kapısı olan Cebelitarık Boğazı’ını kontrol ediyordu ve Fas Sultanlığı Cezayir’in güvenliği açısından oldukça stratejik bir öneme sahipti.
Fas’ta 16. yüzyıl sonlarına doğru taht kavgası başlamış ve iç karışıklıklar ortaya çıkmıştı. Portekiz ise bu iç karışıklıklardan faydalanıp Fas’ı himayesine almaya çalışıyordu.
Bunun üzerine Ramazan Paşa, Fas’a gitmiş ve Portekiz kralını Vadi-üs Seyl Savaşı’nda (1578) mağlup etmiştir.
Bu zafer sonucunda Fas, Osmanlı Devleti’nin hakimiyetine girmiştir. Ayrıca Kuzey Afrika’nın fethi tamamen sağlanmış ve bölge denetim altına alınmıştır.
Sokullu Mehmet Paşa’nın Projeleri:
Don-Volga Projesi:
Karadeniz ile Hazar Denizi’ni Don ve Volga ırmakları arasında açılacak bir kanalla birleştirme projesidir.
Sokullu Mehmet Paşa’nın bu projedeki amaçları;
- Ruslar’ın güneye inmesini (sıcak denizler) engellemek,
- Kırım’ı koruyabilmek,
- Orta Asyadaki Türklerle bağlantı kurmak,
- İran’ı kuzeyden kontrol etmek,
- İpek Yolu ticaretini canlandırmaktır.
Sokullu Mehmet Paşa‘nın bu projesi Mimar Sinan‘a verilmiş fakat vefat etmesi nedeniyle,ayrıca Kırım Hanlarının isteksizliği, kış şartları ve Rus saldırıları gibi nedenlerle proje yapılamamıştır.
Don ve Volga Irmakları 1956 yılında Rusya tarafından birleştirilmiştir.
Süveyş Kanalı Projesi:
Akdeniz ile Kızıldeniz’i birleştirme projesidir.
Bu projenin amaçları;
- Kanal vasıtasıyla Osmanlı donanmasının Hindistan’a geçişini sağlamak,
- Müslüman hacı ve tüccarların korunmasını sağlamak ,
- Baharat Yolu‘na tekrar işlerlik kazandırmaktır.
Bu projede de başarısız olunmuştur.
Süveyş Kanalı, 1869 yılında Fransa ve İngiltere işbirliği ile açılmıştır.
Marmara-Karadeniz Projesi:
İznik Gölü ve Sakarya Irmağı’nın kanallarla birleştirilmesi projesidir.
Bu projenin amacı; gemi yapımı için Doğu Karadeniz’den gelecek kerestenin bu yolla taşınmasıdır.
Bu projede diğerleri gibi uygulanamamıştır.
Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.
Cevap Yok