Sultanahmet Camii- Blue Mosque (Mavi Cami)
Sultanahmet Camii, günümüzden 400 yılı aşkın süre önce Sultan I. Ahmed’in isteği üzerine inşa edilmiş tarihi bir camidir. Ağırlıklı olarak yeşil, beyaz ve mavi renklerini içerdiğinden Avrupalılar bu camiye “Blue Mosque’’ yani Mavi Cami de demektedirler.
Sultanahmet Camii, ilk inşa edildiği dönemde uzunca bir süre Topkapı Sarayı’ndakilerin Cuma günleri ibadetlerini gerçekleştirdiği yer olmuştur. Cami en kalabalık halindeyken bile herkesin imamı duyabileceği ve eş zamanlı olarak 12.000 kişinin ibadet edebileceği şekilde tasarlanmıştır. 1935 yılında Ayasofya Camii’nin müze haline getirilmesinin ardından İstanbul’un ana camisi konumuna yükselmiştir. 1985 yılında ise caminin de içinde bulunduğu alan ‘’Zones historiques d’Istanbul (İstanbul Tarihi Alanları)’’ adıyla UNESCO Dünya Mirasları listesine eklenmiştir. Günümüzde halen cami olarak kullanılmakta olan Sultanahmet Cami turistik ziyaretlere de açıktır.
Sultanahmet Camii Nerede?
Sultanahmet Camisi nerede sorusu Türkiye’ye gelen hemen hemen bütün turistlerin ilk sorduğu sorulardan biridir. Klasik dönemin son büyük camisi olarak kabul gören bu cami İstanbul’un Fatih ilçesine bağlı Sultanahmet beldesinde bulunmaktadır. Ayrıca Bizans kilise mimarisi ile Osmanlı cami mimarisinin 200 yıllık harmanının tepe noktası olarak görülmekte olup, içinde bulunduğu külliye, İstanbul’daki toplu öğelerin bir arada bulunduğu en büyük yapılardan biri olarak kabul edilmektedir.
Sultanahmet Camii Neden Ayasofya’nın Karşısında Bulunur?
Sultanahmet Camisi neden Ayasofya’nın karşısında bulunmaktadır sorusunun cevabı oldukça merak edilen konular arasındadır. Sultan I. Ahmet, İstanbul Boğazı’na ve Marmara Denizi’ne hakim bir alanda Sultanahmet Camisi için büyük bir külliye hayal ediyordu. Fakat 1600’lü yıllarda bu koşullara uygun olan alanların hepsinde külliyeler bulunuyordu. Sultanahmet Camisi mimarı, külliyenin inşa edileceği alanı tespit etmekte oldukça zorlanmış ve sonuç olarak en uygun noktanın Ayasofya’nın karşısına düşen alan olduğuna karar verilmiştir. Fakat Sultan I. Ahmet’in bu alanı seçme sebebinin Ayasofya’nın görkemine meydan okumak istemesi olduğunu düşünenler de vardır.
Sultanahmet Camii’nin inşasına başlamak için, o dönemlerde Atmeydanı denilen, günümüzde ise Sultanahmet Meydanı olarak bilinen alanın güneydoğusunda bulunan köşk ve konaklar yıktırılmıştır. Ardından I. Ahmet’in de katıldığı bir törenle 1609 yılında caminin inşaatına başlanmıştır. Caminin inşası tamamlandıktan sonra ise 1620 yılına kadar diğer yapılar Sultanahmet Camii etrafına dağınık bir şekilde yerleştirilmiştir. Caminin merkez alındığı külliyeyi oluşturan diğer yapılar medrese, imarethane, hamam, sıbyan mektebi, mutfak, arasta, hünkar kasrı, fırın, muvakkithane, darüş-şifa, Sultan I. Ahmet Türbesi, sebiller, çeşmeler ve kiralık odalardan meydana gelmiştir. Fakat bu yapıların birçoğu günümüze ulaşamamıştır.
Sultanahmet Camii Tarihi
Sultanahmet Camisi tarihi daha önce belirttiğimiz gibi 400 yıldan fazla bir süreye tekabül etmektedir. Sultanahmet Camisi ne zaman yapıldı sorusunun cevabı ise 1609-1616 yılları arasında inşa edilmiş olduğudur. 1600 yılların altı minareli tek camisi olup günümüzde ise Türkiye’de bulunan altı minareli, dört camiden biridir.
O yıllarda Kabe de altı minareye sahiptir. Altı minareli olarak tasarlanarak inşa edilen Sultanahmet Camii yüzünden I. Ahmed küstahlıkla itham edilmiştir. Bunun üzerine Mekke’deki Mescidi Haram’a yedinci minareyi yaptırarak suçlamaların önünü kesmiştir.
Sultanahmet Camii Mimarı
Sultanahmet Camii mimarı Kanuni Sultan Süleyman döneminde Rumeli’den devşirme olarak getirilen Mimar Sedefkar Mehmed Ağa’dır. Selimiye Cami ve Süleymaniye Cami gibi sayısız eserin mimarı olan Mimar Sinan’ın öğrencisi Mehmed Ağa da İstanbul ve çevresinde birçok yeni eser vermiş, halihazırda var olan eserlerin de tamiratını yapmıştır. Bazı kaynaklarda Sedefkar Mehmed Ağa hakkında Sultan Ahmet Camii’nin inşasını tamamladıktan sonra vezirlik rütbesine yükseltildiği ve 1618 yılında vefat ederek Üsküdar’a defnedildiği şeklinde bilgiler yer almaktadır. Şüphesiz Mehmet Ağa’nın Osmanlı Devleti’ne verdiği eserlerden en önemlisi olarak Sultanahmet Camii görülmektedir.
Osmanlı Devleti’nde Mimari için bkz.
https://tarihvakti.com/osmanli-devletinde-mimari-ve-sanat/#Mimari
Sultanahmet Camii İçi
Sultanahmet Camii içi genel yapı itibariyle dört yapraklı yonca planına sahiptir. İbadet alanı şeklen kareye yakın bir dikdörtgen biçiminde tasarlanmıştır. Toplam alanı 2.662 metrekaredir. Her katta iç kısım 20 binin üzerinde çini ile bezenmiştir. Bu çiniler İznik çinisi olup Kapadokyalı Barış Efendi ve Kasap Hacı Efendi gözetiminde 50 farklı lale deseninden oluşturulmuştur. Galerideki çiniler meyveler, serviler ve çiçeklerden meydana gelirken alt seviyelerde geleneksel çiniler bulunur. Çini fiyatları zaman içinde fazlaca arttığından kullanılan çinilerin kaliteleri düşürülmüştür.
Caminin iç kısmında çoğunlukla yüksek yerlerde mavi renk hakimdir. Caminin içinde toplamda 260 adet pencere bulunur. Bu pencereler karışık leke desenli doğal ışığı geçirebilen camlardan oluşur. Sultanahmet Camii bu sebeple benzerlerine göre daha aydınlık ve ferah durmaktadır. Ayrıca; büyük kubbenin havada asılı gibi gözükmesi de pencerelerin yerleştirilme şeklinden kaynaklanmaktadır. Günümüzde pencereler, avizelerle desteklenmiş olup örümcek ağlarının uzak tutulması amacıyla avizelerde devekuşu yumurtası kullanılmıştır.
Zemin katta yer alan açılabilen pencereler özel bir döşeme şekliyle dekore edilmiştir. Kavisli olan bütün bölümler 5 pencerelidir ve bazıları ışık geçirmez. Her yarı kubbede 14 adet pencere bulunurken merkez kubbede ise 28 pencere bulunur. Bunlardan 4’ü kör pencerelerdir. Caminin pencerelerindeki renkli camlar sultana Venedik sinyoru tarafından hediye edilmiş olup çoğu günümüzde hiçbir sanatsal değeri olmayan camlarla değiştirilmiştir.
Sultanahmet Camii Özellikleri
Sultanahmet Camii Özellikleri arasında en çok dikkat çekenlerden biri mermerden yapılarak ince işçilikle oyulmuş mihrap bölümüdür. Sultanahmet Camii içindeki mihraba bitişik olan duvarlar seramik çinilerle kaplanmıştır. Mihrabın sağ tarafında zengin bir şekilde dekore edilmiş minber bulunur. Güneydoğu köşesinde iki küçük dinlenme odası, sundurma ve bir adet platformdan oluşan hünkar mahfili yer alır. On adet mermer sütunla desteklenmiş hünkar mahfilinden üst galerideki padişah locasına geçiş bulunur.
Sultanahmet Cami içi içinde Kuran’dan sözler içeren hat dekorasyonlarıyla doludur. Büyük bir çoğunluğu zamanın en büyük hat sanatçısı Seyid Kasım Gubari tarafından yapılmıştır. Fakat yakın bir zamanda restorasyon amacıyla kaldırılmışlardır.
Camide göze çarpan bir diğer önemli özellikte daha önce de bahsettiğimiz gibi altı minaresi bulunmasıdır. Kalem şeklinde olan ve Sultanahmet Camii köşelerinde bulunan 4 minare üçer şerefeli iken ön avluda yer alan diğer iki minare ikişer şerefelidir. Toplam 16 adet şerefe bulunması Sultan I. Ahmed’in 16. padişah olmasına bağlanmaktadır. Fakat çoğu kaynağa göre Musa Çelebi ve Emir Süleyman padişah olarak sayılmadığından I. Ahmed aslında 14. padişahtır.
Sultanahmet Camii, günümüzde dil, din, uyruk ayrımı yapılmaksızın ibadet etmek isteyen herkese açıktır. Cuma günleri hariç diğer günler 08:30-11:30, 13:00-14:30 ve 15:30-16:45 saatleri arasında açıktır. Cuma günleri ise 13.30’da açılmaktadır. Namaz vakitlerinde Cuma günleri 120 dakika diğer günler ise 90 dakika boyunca turistik ziyaretlere kapalıdır. İbadet için sabah 05:30’tan itibaren açıktır. Hem ibadet amaçlı girişler hem turistik geziler için Sultanahmet Camii girişleri tamamen ücretsizdir.
