Emeviler Dönemi

İslam tarihinde önemli bir dönüm noktası olan Emeviler Dönemi (661-750), halifeliğin saltanat sistemine dönüşmesiyle bilinir. Bu dönem, siyasi, askeri ve kültürel açıdan derin izler bırakmıştır.

EMEVİLERİN KURULUŞU VE SALTANATA GEÇİŞ

Hz. Ali’nin Şehit Edilmesi ve Muaviye’nin Halife Oluşu

• Hz. Ali’nin şehit edilmesinin ardından Kûfeliler, Hz. Hasan’ı halife seçti.
• Muaviye ise Şam’da halifeliğini ilan etti. Hz. Hasan, kan dökülmemesi için Muaviye ile anlaşarak halifelikten çekildi (661).
• Muaviye’nin halife olmasıyla Emevi Devleti resmen kuruldu ve devlet merkezi Şam’a taşındı.

Saltanat Sistemine Geçiş

• Muaviye, kabilecilik anlayışı ve kılıç gücüyle iktidarı ele geçirdi.
• Seçim usulünü kaldırarak oğlu Yezid’i veliaht tayin etti. Böylece halifelik saltanat sistemine dönüştü.

📌 Sınav Notu

• Halifeliğin saltanata dönüşmesi, Emevilerle başlar.
• Muaviye, İslam tarihinde ilk saltanat sistemini kuran halifedir.

FETİH HAREKETLERİ VE ÖNEMLİ OLAYLAR

Doğu ve Kuzey Afrika’da Fetihler

• Türkistan’da Buhara, Semerkant gibi şehirler alındı.
• Kuzey Afrika’da Berberiler İslamiyet’i kabul etti. Bizans’ın Kuzey Afrika’daki hakimiyeti sona erdi.

İstanbul Kuşatmaları

• Emeviler döneminde İstanbul iki kez kuşatıldı ancak alınamadı.
• Başarısızlık Nedenleri:
  • İklim şartları,
  • Merkeze uzaklık,
  • Güçlü surlar.

Endülüs’ün Fethi ve Avrupa’ya Yayılım

• Tarık bin Ziyad komutasında 711’de İspanya fethedildi. Bölgeye Endülüs adı verildi.
• Puvatya Savaşı (732): Franklara yenilen Müslümanlar, Avrupa’daki ilerleyişini durdurdu.

📌 Sınav Notu

• Puvatya Savaşı, Avrupa’da İslam fetihlerinin sınırını belirledi.
• Tarık bin Ziyad, Cebelitarık Boğazı’na adını veren komutandır.

KERBELA OLAYI (680) VE MEZHEPLERE ETKİSİ

• Yezid’in Halife Olması: Muaviye’nin ölümü sonrası Yezid halife oldu.
• Hz. Hüseyin’in Tepkisi: Kûfelilerin davetiyle yola çıkan Hz. Hüseyin ve yakınları, Kerbela’da Yezid’in ordusu tarafından şehit edildi.
• Sonuçları:
  • Şii-Sünni ayrımı kesinleşti.
  • Emevi yönetimine karşı muhalefet arttı.

📌 Sınav Notu

• Kerbela Olayı, Hicri takvime göre 10 Muharrem 61’de (10 Ekim 680) gerçekleşti.
• Aşure Günü, bu olayın yıl dönümünde anılır.

EMEVİLER DÖNEMİNDE DEVLET YÖNETİMİ VE ISLAHATLAR

Abdülmelik Dönemi (685-705)

• İlk İslam parası (dinar ve dirhem) bastırıldı.
• Arapça, resmi dil ilan edildi.

Ömer bin Abdülaziz ve Islahatlar

• Mevali (Arap olmayan Müslümanlar) politikasını yumuşattı.
• Cizye vergisini kaldırdı, adil yönetim anlayışıyla “Beşinci Halife” olarak anıldı.

📌 Sınav Notu

• Mevali Politikası: Emevilerin Arap olmayan Müslümanları ikinci sınıf görmesi, yıkılış nedenlerinden biridir.

EMEVİLERİN YIKILIŞ NEDENLERİ

ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ (756-1031)

Kuruluş: Emevi soyundan Abdurrahman, İspanya’da Kurtuba merkezli devlet kurdu.

Bilim ve Kültür:

• Kurtuba Medresesi, Avrupa’nın en önemli eğitim merkezi oldu.
• El Hamra Sarayı ve Kurtuba Camisi gibi mimari eserler inşa edildi.

Yıkılış:

• 1492’de Beni Ahmer Devleti (Gırnata), Hristiyanlar tarafından yıkıldı.

📌 Sınav Notu

• Endülüs, Avrupa’da Rönesans’ın temellerini atan bilimsel çalışmalara ev sahipliği yaptı.
• El Hamra Sarayı, İslam mimarisinin en önemli örneklerindendir.

Emevi Halifeleri ve Önemli Olayları

🔍 Anahtar Kavramlar

• Saltanat: Halifeliğin babadan oğula geçmesi.
• Mevali: Arap olmayan Müslümanlar.
• Dinar/Dirhem: İlk İslami paralar.
• Endülüs: İspanya’da kurulan İslam devleti.

Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.