Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan gerginlikler son noktada fiziksel bir savaş haline dönüştü. İki tarafında çeşitli hasarlar aldığı bu kriz pek çok kişi tarafından merak konusu oldu. Aynı zamanda dünya gündeminde de fazlasıyla ses getiren bir kriz oluştu diyebiliriz. Peki, Rusya ve Ukrayna krizinin altında yatan nedenler neler? Bu konuda sizlere detaylı bir araştırma ve açıklama sunmaya çalıştık.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonraki süreçte, Birçok devlet kendi bağımsızlığını ilan etti. Bu devletlerden birisi de Ukrayna olarak bizleri karşılıyor. Rusya için Ukrayna hem kültürel hem stratejik hem de jeopolitik açıdan büyük önem taşır. Rusya’nın jeopolitik düzeyde önceliği Karadeniz’de hakimiyet sahasını oluşturmak ve Karadeniz’deki trafiği yönlendirmektir. Bundan dolayı Rusya öncelik olarak Kırım’a odaklanır. Nitekim Kırım Rusya tarafından 18 Mart 2014’te ilhak edilmiştir.
Rusya Ukrayna Krizinde Kırım Rotası
Rusya’nın Kırım üzerinden hakimiyet kurmasını kolaylaştıran en büyük etken ise bölgede Ukraynaca konuşan nüfusun çok az sayıda olmasıdır. Tatar Türklerine yönelik yüzyıllardır süregelen asimilasyon politikasının bölge üzerinde etkin şekilde yürütülmesi ve Rus nüfusun bölgede yoğunlukta olmasıdır. 16 Mart 2014 yılında yapılan referandum neticesinde Kırım’da %96,77 ve Sivastopol’de ise %95,6 oranında Rusya’ya bağlanmak yönünde oy kullanıldı.
Bir gün sonrasında Kırım parlamentosu Rusya’ya bağlanmayı talep etmiş ve 17 Mart 2014 yılında Putin’in ilhakı onaylayan imzası ile Kırım resmen Ukrayna’ya bağlandı. Kırım’ın ilhakı sonrası AB ülkeleri sessiz kalmamış ve çeşitli yaptırımlar uygulamıştır. Fakat Rusya AB ülkelerine karşı enerji kozunu oynamış bunda da başarılı olmuştur.
Rusya ayrıca, Ukrayna’nın Doğu bölgesindeki Rus nüfusun yoğunluğunu da iyi şekilde değerlendirmiş ve orada yapılan referandum neticesinde ise Donetsk’te %89, Luhansk’ta ise %96 oy oranı ile Rus yanlısı ayrılıkçılar özerklik hakkını elde etti. Ukrayna’nın Doğusunda bulunan Donbas bölgesi de Rusya için önemli bir konumdadır. Bunun sebebi ise Donetsk ve Donbas havzasındaki kömür rezervinin 100 milyon ton civarında olmasıdır. Ukrayna topraklarının sadece %5’lik kısmını bu bölge oluştursa da, ülkenin gayri safi milli hasılasının %20 sini Donbas sağlıyor. Ukrayna’nın ihracatının 4’te 1’i de Donbas’tan yapılıyor.
Rusya Ukrayna’yı Tehdit Olarak Görüyor
Özellikle Rus uzay ve havacılık sanayisi, savunma sanayi bu bölgede gerçekleştirilen üretimden yararlanıyor. Donbas’ta Rus tanklarının yapımında kullanılan özel bir demir cevheri işleniyor. Rus savaş helikopterlerinin makineleri de bu fabrikalardan çıkıyor. Bölge ekonomisi bir şekilde Rusya’ya da bağımlı. Bölge eğer tamamıyla Ukrayna’dan ayrılırsa, ülke önemli bir kaynağını yitirmiş olacak. İflasın eşiğinde bulunan ve dış sermayeye bağımlı olan Ukrayna için bu durum ekonomik çöküşü beraberinde getirir.
Ukrayna’nın ekonomik düzeyde zayıflaması, toprak kaybı yaşaması ve kaynağını yitirmesi şüphesiz Rusya için bölgesel kazanımların en büyük parçasıdır. Rusya’nın jeopolitik hedeflerini askeri, diplomatik ve anayasal düzeyde gerçekleştirmesi Ukrayna’yı NATO ve Avrupa Birliği ittifakı ile yakınlaştırmaya itmiştir. Rusya ise, Ukrayna’nın NATO ve AB’ye katılması durumunda ilhak ettiği bölgeler olan Luhansk, Donetsk ve Kırım’ın AB ve NATO‘nun da sorunu haline geleceğini bildiği için Ukrayna’nın böyle bir adım atmasını savaş sebebi olarak nitelendiriyor.
Demokratik bir rejim sisteminden uzak izlenimler veren Rusya, kendisine yakın bir bölgede demokratikleşme adına büyük adımlar atmaya çalışan Ukrayna’yı bir tehdit olarak görüyor. Aynı şekilde totaliter anlayışla yönetimde hak sahibi olan Belarus devlet başkanı Lukşenko’nun Putin ile birlikte hareket etme sebebi de kendi rejiminin güvenliğini sağlamlaştırmaktır. Bölgesel ve ekonomik çıkarların yanı sıra, Ukrayna’nın tehdit haline gelme sebeplerinden birisi de budur.
