Erzurumlu İbrahim Hakkı

Erzurumlu İbrahim Hakkı Kimdir?

18 Mayıs 1703 tarihinde Erzurum’da doğan Erzurumlu İbrahim Hakkı Efendi, Marifetname adlı eseri ile tanınmış olan şair, alim ve de sufi bir kişidir. Annesi ise Dede Mahmut’un kızı Şerife Hanife Hanım’dır. İbrahim Hakkı Efendi babasının isteği üzerine henüz 9 yaşındayken amcası Ali tarafından Tillo’ya götürülmüştür. Babasının mürşidi olan Fakirullah’ı da orada görmüş ve içinde ona karşı derin bir sevgi ve hayranlık oluşmuştur. Bu sayede tasavvufun ilk tadını babası sayesinde almıştır. 17 yaşındayken de babasını kaybetmiş ve tekrar Erzurum’a dönerek eğitimine burada devam etmiştir.  Erzurum müftüsü Şair Hazık Mehmet Efendi tarafından Arapça ve Farsça konusunda eğitim aldığı bilinmekte olan İbrahim Hakkı Efendi’nin burada başka kimlerden ders aldığı konusunda bilgi bulunmamaktadır. Marifetname’sindeki bilgilere dayanarak şunu söyleyebiliriz ki buradaki eğitimi de ortalama olarak 8 yıl sürmüştür.

Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri eğitimini tamamladıktan sonra tekrar Tillo’ya gitmiştir. Burada yine babasının Mürşidi olan Fakirullah’ı ziyaret ederek tasavvufa yönelmiştir. Burada mürşidinden feyz alarak hizmetlerinde bulunmuştur. Ancak Fakirullah Hazretlerinin ölmesi sonucu tekrardan Erzurum’a dönmüş ve babasının daha önce imamlık yaptığı camide imamlık yapmaya başlamıştır. Dönüşünde ise Lübbul Kütüp adlı eserini hazırlamıştır.  

Hem mutasavvıf hem de araştırmacı bir kişiliğe sahip bir alim olan Erzurumlu İbrahim Hakkı Efendi’nin yaklaşık olarak 15 adet eseri bulunmaktadır. En bilinen eserleri ise İlahî Name, Marifetname ve Sefine-i Nuh isimli eserleridir. Marifetname isimli eserini bir ilimler ansiklopedisi şeklinde yazmıştır. Bu eserinde ahlak, itikad, tasavvuf, musiki, felsefe ile dini ilimlerden, tıp ve de fizik ilimlerine kadar oldukça çeşitli alanlarda bilgiler yer almaktadır. Bu eserinin son kısmında ise Kıyafetname adı altında bir başlık ile insan vücudu ve de uzuvları hakkında ve bunların ne anlama geldiği hakkında bilgilere yer vermiştir. Bu tariflerinde yüz yıllar boyu edinilen tecrübelerden faydalanmıştır.

Hak şerleri hayr eyler

Zan etme ki ğayr eyler

Ârif ânı seyr eyler

Mevlâ görelim neyler

Neylerse güzel eyler…

Erzurumlu İbrahim Hakkı