Blog

Fesin Tarihi

Üç kıtaya hükmeden Osmanlı İmparatorluğu’nun son yüzyılında yaygın olarak kullanılan fes, aynı zamanda resmi olarak da kabul edilmişti. Fes, kırmızı ya da bordo renklere sahiptir ve üzerinde püsküllü bir serpuş yer alır. Osmanlı devleti fes kanunu yürürlüğe girdikten sonra yıllar boyunca her erkek başında fes ile dolaşmıştır. Osmanlı’da fesin bu denli yaygınlaşması ile birlikte İzmit’te 1883 senesinde ve İstanbul’da 1885 senesinde feshane isimli üretim yerleri açılmıştır.

Fes nasıl ortaya çıktı konusuna dair farklı görüşler bulunmaktadır. Bu görüşlerden yaygın olanı fesin Tunus ve Fas’a Bizans’tan geçtiği yönündedir. Yunan adalarından Cezayir’e ve oradan da Osmanlı’ya geldiği düşünülmektedir. Cezayir halkının kullandığı kırmızı fesler, Osmanlı’nın Cezayir’de kurduğu akıncı birliğinde kullanılmaya başlanmıştı. Daha sonra imparatorluğun tamamına yayılmıştır.

Osmanlı’da Fesin Kullanılmaya Başlanması

Osmanlı fes tarihi 19. yüzyılın başlarına uzanır. Yenilikçi (reformist) bir Osmanlı padişahı olan II. Mahmut, modernleşme göstergesi olarak fes kullanımını imparatorlukta yaygın hale getirdi. Kaptan-ı Derya Koca Hüsrev Paşa, fesi öncelikle kendi kalyoncu askerlerine giydiriyordu. Bunu gören padişah, Tunus’tan gelme fesleri beğendi ve devlet memurlarının da takmasını istedi.  

Osmanlı, 19. yüzyılda askeri, toplumsal, ekonomik ve siyasi olarak zor zamanlar yaşıyordu. Yeniçeri Ocağı, 1826 senesinde II. Mahmut tarafından kaldırıldı, ardından onun yerine Asaker-i Mansure-i Muhammediye kuruldu. Yeniçeriler ile bir bağı kalmasını istemediği için Sultan Mahmut, eski başlıkları kullanmak istememiş ve girdiği yeni başlık arayışında fesi tercih etmişti. Bunun yanı sıra eskiden kullanılan şubaraların üretim kalitesi son derece düşüktü, güneş ve yağmurda sürekli bozuluyorlardı.

Askeriyedeki herkes, padişahın da kararı ile fes giyiyordu. Osmanlı’da fes giyme zorunluluğu Sultan Mahmut tarafından 1829 senesinde getirildi. Fesin getirilmesinde padişahın batılıları esas alarak yaptığı reformlar yer alıyordu. Osmanlı’da fes kanunu kadınlar ve din adamları harici herkesin fes giymesini gerektiriyordu.

Fesin Osmanlı Topraklarında Yolculuğu

1832 senesinden itibaren Osmanlı’da neredeyse herkes fes takıyordu. Din adamları, fesin ecnebi başlığı olduğunu iddia ederek takmayı reddettiler. Bunun üzerine II. Mahmut, fes giymenin caiz olduğuna dair bir fetva yayınladı. 1838 senesinde İngiltere ile Osmanlı arasında Balta Limanı Ticaret Anlaşması imzalanmıştır. Bu anlaşmada İngilizler, ticaret konusunda geniş ayrıcalıklar elde ettiler.

Fes, ilk zamanlarda Tunus ve Fas’tan getirilmişti. Ancak ilerleyen süreçte İngiltere büyük ölçekli olarak kendi ürettiği fesleri Osmanlı’da pazarlamıştır. Bunun yanı sıra Avusturya – Macaristan’dan da çok sayıda fes satın alımı olmuştur. Avusturya’nın 1908’de Bosna Hersek’i ilhak etmesinin ardından İstanbul’da Avusturya fesleri, protesto edilmiştir. Büyük bir kitleye ulaşan protestolar, farklı yaş aralıklarındaki erkeklerin başlarındaki fesleri çıkarmasına yol açmıştır.

Osmanlı’da Fes Çeşitleri

Fesler, kendi aralarında çeşitlere ayrılırdı. Genel olarak püsküller, farklı şekillerde üretilirdi. Örneğin polislerin, erlerin ve subayların püskülleri burma şekline sahipti ve orta kısmında tahtadan yapılmış bir düğme yer alırdı. Zeybeklerin taktıkları feslerdeki püsküller ise serpme şeklindeydi ve uzundu. Püskül, iliç denilen feslerde ise fesin tamamını kaplardı. Yağmurlu ya da rüzgarlı havalarda fesin püskülleri birbirlerine takılırdı.

Bazı çocuklar, yetişkinlerin birbirine karışmış bu püsküllerini düzenleyerek cüzi bir ücret alırlardı. Osmanlı kaynaklarında yer aldığına göre en iyi püskül, günümüzde İrlanda’nın başkenti olan Dublin’den gelirdi. Bunun yanı sıra Tunus’tan gelen mavi püsküller de revaçtaydı. Fas’tan gelen feslerde ay damga kağıt isimli püsküller kullanılırdı. Çoğunlukla esnaf, yorgancı ustaları, ekmekçi ya da yağlıkçı benzeri meslek grupları bu fesleri giyerdi. Çocukların feslerine süs olacak şekilde muska ve nazarlıklar konulurdu.

Kapak Görseli:

https://twitter.com/oart7218/status/1228787654642327553?lang=el

casino siteleri mobil casino siteleri en iyi casino siteleri yeni casino siteleri evden eve nakliyat

Abonelerimiz Arasına Katıl

Sitemize abone olarak en son ders ve yazılardan haberdar olabilirsiniz.

Abone Olduğunuz İçin Teşekkürler...

Bir şeyler ters gitti :(