Tarih Dersleri

Gazneliler (963-1187)

Türklerin tarih boyunca yayılıp devletler kurdukları ülkelerden biri de Afganistan‘dır.

Türkler bu bölgede M.Ö. II. yüzyıldan itibaren çeşitli devletler kurmuşlardır.

Gazneliler Devleti ve hanedanı, bugünkü Afganistan’ın başkenti Kâbil’in 154 km. güney-batısındaki başkentleri Gazne’den dolayı Gazneliler ismini almış, ancak bu devlet tarîhî kaynaklarda Yemînîler ve Sebükteginîler olarak da zikredilmişlerdir. 

Bulunduğu yerde bağımsız hareket etme düşüncesinde olan Türk komutanlarından biri de Gazneliler Devleti’nin temellerini atacak olan Alptegin olmuştur.

Türk gulâmı (köle, oğlan, uşak) olup, köle olarak satılan Alptegin sahip olduğu meziyetlerle kısa sürede yükselmeyi başarmıştır. 

Devletin sınırlarını genişleten Sebüktegin, Hindistan’a da seferler düzenlemiştir.

Gazneliler Devleti asıl ihtişamını Sebüktegin’in oğlu büyük Türk-İslam kahramanı Mahmud zamanında yaşamıştır.

Gazneli Mahmud Abbasi Halifesine elçiler göndermiş, onun adına hutbe okutmuştur. Halife de buna karşılık kendisine Yemînü’d-Devle ve Emînü’l-Mille lakabı ile birlikte hil’at, tac ve bayrak göndermiştir.  

Şimdi Türk-İslam tarihinde önemli bir yer tutan ve birçok coğrafyayı İslamiyetle buluşturan bu devlet hakkında önemli bilgileri maddeler halinde açıklayalım.

Gazneliler’in Özellikleri:

🔷 Alp Tekin (Tigin) tarafından Afganistan’ın Gazne şehrinde kurulan devlet kurulduğu yerin ismini almıştır.

🔷 Devlet, Sebük Tegin zamanında hükümdarlığın babadan oğula geçtiği bir saltanat idaresine dönüşmüştür.

🔷 Kurucuları Türk, halkı etnik çeşitliliğe sahiptir. Bu durum devlete imparatorluk olma özelliği kazandırmıştır.

🔷 En ünlü hükümdarları Gazneli Sultan Mahmut’tur (998 – 1030).

🔷 Gazneli Mahmut Abbasileri Şii Büveyhoğulları baskısından kurtarmış ve halife tarafından “Zamanın Yeganesi, Alemin Aslanı ve Sultan” unvanları verilmiştir.

🔷 Gazneli Mahmut Hindistan’a 25 yılda 17 sefer yapmıştır. Bu seferlerin amacı bölgeye İslamiyet’i yaymak ve zenginliğinden yararlanmaktı.

🔷 Hindistan Seferleri Sonucunda;

  • İslamiyet Hindistan’a kadar yayılmıştır.
  • Gaznelilerin İslam Dünyası’ndaki prestijleri artmıştır.
  • Bölgeden ekonomik olarak büyük kazanç sağlanmıştır.
  • Hindistan’a İslamiyet’in yayılmasıyla günümüz Pakistan ve Bangladeş devletlerinin temelleri atılmıştır.
  • Sosyal eşitsizliğe dayalı Kast sistemi zarar görmüştür.

🔷 Sumnat Seferi sonucunda Gazneli Mahmut’a “Put Kırıcı” unvanı verilmiştir.

🔷 Bu seferlere Biruni‘de katılmıştır.Gazneli Mahmut Biruni için “Sarayımın en kıymetli hazinesi” demiştir.

🔷 Gazneli Mahmut’un ölümüyle devlet eski gücünü koruyamamıştır.

gaznelimahmutmezar
gazneli mahmut’un mezarı

🔷 Büyük Selçuklularla yapılan, Nesa (1035), Serahs (1038) ve Dandanakan (1040) Savaşlarıyla Gazneliler, eski güçlerini ve prestijlerini büyük ölçüde kaybetmişlerdir.

dandanakan
Dandanakan Muharebesi‘ni gösteren bir minyatür.

🔷 Gazneliler, 1187’de Afganistan’ın yerli halkı Gurlular tarafından yıkılmışlardır.

🔷 Gaznelilerin İslamiyet’i Hindistan’a kadar yayması Hindistan’daki Kast sistemine büyük bir darbe vurmuş, Yeniçağ’da Hindistan’da Babür İmparatorluğu’nun kuruluşuna da zemin hazırlamıştır.


Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.


Gazneli Mahmud ve Veziri Ayaz – Ahmet Şimşirgil
Görsel Kaynakları:
https://kainatingunesi.com/gazneli-mahmud-han/
https://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Tomb_of_Sultan_Mahmud_of_Ghazni_in_1839-40.jpg
https://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Gaznaly-seljuk_Dandanaqan.jpg

Cevap Yok

casino siteleri mobil casino siteleri en iyi casino siteleri yeni casino siteleri evden eve nakliyat

Abonelerimiz Arasına Katıl

Sitemize abone olarak en son ders ve yazılardan haberdar olabilirsiniz.

Abone Olduğunuz İçin Teşekkürler...

Bir şeyler ters gitti :(