Havza Genelgesi (28 Mayıs 1919)

Bu yazımızda Mustafa Kemal Paşa’nın yayınladığı Havza Genelgesi konusunu ele alacağız.

Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun‘dan sonra Havza’ya hareketiyle Osmanlı adeta iki elden yönetilmeye başlamıştı. Çünkü artık Mustafa Kemal gittiği her yerde halkın arasına girerek onları harekete geçirmeye ve mücadeleye çağırmıştır.

O artık sadece bir komutan olmayacak, aynı zamanda Türk milletini düştüğü kötü durumdan haberdar eden, memleketin dertlerini dert edinen, bunlara çare arayan, cemiyetler toplayıp kararlar alan bir önder olacaktı.

Havza Genelgesi :

Milletin çıkarlarını işgalci güçlere ve İstanbul Hükümeti’ne karşı
çekinmeden savunmaya çalıştığını gösteren Mustafa Kemal Paşa tarafından, Milli bilinci uyandırmak için Havza Genelgesi hazırlandı.

28 Mayıs’ta askeri ve mülki amirlerle Müdafaayı Hukuk Cemiyetlerine gönderilen Havza Genelgesi şu maddeleri içeriyordu:

• İşgalleri protesto etmek için mitingler yapılacak.
• İtilaf Devletleri’nin temsilciliklerine uyarı telgrafları gönderilecek.
• Haklı iken haksız duruma düşmemek için Hristiyan azınlığa karşı saldırı ve düşmanlıklarda bulunulmayacak.
• Ordular dağıtılmayacak ve silahlar teslim edilmeyecek.

Ayrıca Havza Genelgesi ile;

• Ferdi bilinçten ulusal bilince ulaşılmak istenmiştir.
• 30 Mayıs 1919’da Havza’da Mustafa Kemal’in de katıldığı büyük bir miting düzenlenmiştir. Bu durum Mustafa Kemal’in lider olarak benimseneceğini göstermektedir.

İşgallere karşı gösterilen tepkilerden rahatsız olan İngilizler, Damat Ferit Paşa Hükûmeti’ne baskı yaparak Mustafa Kemal’in geri çağrılmasını istedi (8 Haziran 1919). Mustafa Kemal Paşa, kendisini geri çağıran Harbiye Nezaretine oyalayıcı bir cevap vererek Amasya’ya geldi.

Havza Genelgesi Orjinal Metni (Günümüz Türkçesi ile)

Havza
15 inci Kolordu Komutanlığına

Bölgemde ve civarında bulunan vilâyetlerle bağımsız mutasarrıflıklara gönderdiğim telgrafın suretini aynen takdim ediyorum.

İstihbarat Numara: 14

28 Mayıs 1919
9’uncu Ordu Müfettişi
Mustafa Kemal

İzmir’in ve maalesef bunu takip eden Manisa’nın işgali gelecekteki tehlikeyi daha açık göstermektedir. Ülke bütünlüğümüzün korunması için millî gösterilerin daha canlı olarak yapılması ve sürdürülmesi lazımdır. Hayatımıza ve millî bağımsızlığımıza zarar veren işgal ve ilhak gibi olaylar bütün milletin içini kan ağlatmaktadır. Üzüntüler durdurulamıyor.

Sindirilmesi ve tahammülü mümkün olmayan bu durumun derhâl yok edilip giderilmesi bütün medeni milletlerle büyük devletlerin adalet ve nüfuzlarını sabırsızlıkla beklemek konusunda önümüzdeki hafta içinde Pazartesi başlayıp Çarşamba günü müracaatın arkası alınmak üzere büyük ve heyecanlı mitingler yaparak millî gösteride bulunulması ve bunun bütün bağlı olan yerlere yayılmasına ve bütün İtilaf devletleri temsilcileri ile Osmanlı Hükümetine etkili telgraflar verilmesi ve yabancı olan yerlerde yabancılara da özel etkiler yapılmakla beraber millî gösterilerde adap ve sükûnetin fevkalade korunması ve Hristiyan halka karşı bir sataşma, gösteri ve düşmanca tavırlar alınmaması lazımdır.

Sizin bu fikirler etrafında hassas ve etkili bulunmanız yönüyle işin iyi idare edileceği ve başarılı olunacağı hususunda inancım tamdır. Sonucunun bildirilmesini arz ederim.

29.5.1919

Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.