Wilson İlkeleri, ABD Başkanı Woodrow Wilson‘un I. Dünya Savaşı sonrasında yapılacak barışın esaslarını yayınladığı ondört ilkedir. Bu yazımızda bu ilkelerden bahsedeceğiz.
Wilson İlkeleri :
ABD Başkanı Wilson tarafından 8 Ocak 1918 günü Kongre toplantısında okunan ve tarihe Wilson İlkeleri veya Wilson Prensipleri diye geçen Birinci Dünya Savaşı’na ilişkin bazı maddeler özetle şöyledir.
- Barış görüşmeleri açık olarak yapılmalı ve gizli antlaşmalara son verilmelidir.
- Denizlerin, karasuları dışında kalan bölümleri, uluslararası antlaşmaların gerektirdiği özel durumlar dışında savaşta ve barışta herkesin özgür ve serbest kullanımına açık olmalıdır.
- Ekonomik engeller olabildiğince kaldırılmalı, ticaret serbestisi ve fırsat eşitliği sağlanmalıdır.
- Ulusal silahlanmanın azaltılması konusunda güvenceler verilmelidir.
- İlk silahsızlanma çağrısıdır.
- İşgal altındaki Rus toprakları boşaltılarak istedikleri yardım yapılmalıdır.
- Galip devletler mağlup devletlerden toprak ya da savaş tazminatı almamalıdır.
- Savaştan sonra imzalanan antlaşmalar bu maddeye uymamıştır.
- Manda ve himaye anlayışı ortaya çıkmıştır.
- Devletarasın anlaşmazlıkları çözmek amacıyla uluslarası bir teşkilat kurulacak.
- Milletler Cemiyeti‘nin (Cemiyet-i Akvam) kurulması amaçlanmıştır.
- Bu madde Wilson İlkeleri‘nin uyulan tek maddesidir.
- 12.Madde: Osmanlı Devleti’nin Türklerin çoğunlukta olduğu bölgelerinde Osmanlı egemenliği sağlanacak, Türklerin çoğunlukta olmadığı bölgelerde ise buradaki milletlerin kendi kendini yönetme hakkı olacak. Boğazlar bütün milletlerin gemilerine açık olacak ve bu durum milletlerarası kontrol altında olacak.
- Osmanlı Devleti’nin devam edeceği, fakat, parçalanacağı vurgulanmıştır.
- Bu madde azınlıklar için ilham kaynağı olmuştur.
- Self Determination: Her millet kendi geleceğine kendisi karar verecek.
- Alsas-Loren Fransa’ya verilecek.
Wilson İlkeleri’nin Önemi:
- Wilson İlkeleri ile savaşı kaybeden devletler mütareke imzalama konusunda cesaretlendi.
- Wilson İlkeleri savaşı kazanan ve masa başında da ikinci bir zafer kazanmayı planlayan İtilaf Devletleri’nin çıkarlarına ters düştüyse de bu ilkeleri kendi çıkarlarına göre yorumlayıp barış antlaşmalarını yine kendi istekleri doğrultusunda hazırladılar. Örneğin; kendi planlarını Wilson İlkeleri’ne uygun hâle getirmek için; savaş tazminatı yerine, tamirat ya da onarım bedeli; sömürgecilik yerine, manda ve himaye gibi kavramlar kullandılar.
- Wilson İlkeleri ile çok uluslu imparatorlukların parçalanması ön görüldü.
- Belirlediği prensiplere uyulmaması nedeniyle ABD belli bir dönem dünya siyasetinden çekildi.
- Osmanlı Devleti Mondros Ateşkes Anlasması’nı imzalarken Wilson İlkeleri’nin 12. maddes’ini kurtuluş olarak gördü.
- Woodrow Wilson tarafından hazırlanan Wilson İlkeleri’nin, Lenin tarafından yazılan Barış Kararnamesi’ne de bir cevap olduğu belirtilmektedir.
Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.
| Görsel Kaynakları: https://bilgihanem.com/wilson-ilkeleri-nelerdir/ |
){kind=link}
Cevap Yok