Başkırtlar (Başkurtlar)

Başkırtlar, güney ve Orta-Ural Dağlarının doğu ve batı taraflarındaki bozkırlarda ve ormanlık alanlarda yaşayan bir Türk boyudur.

Başkırtların aslı Türkistan’ı terkederek kuzeye yönelen ve
sonra batıya geçen Kıpçak Türklerine dayanmaktadır.

İslam coğrafyacılarından Gerdizi, Hazarların altında 2000 askeri bulunan Başkurt (Başcurt) adlı bir beyden bahsediyor ki; bu durum, Kök Türkler dağılınca batıdaki Bulgarların yükseldiği ve Bulgar beylerinden birinin adının “Kurt” olduğu, Başkurt isminin de bundan gelmiş olabileceği şeklinde açıklanmaktadır.

Kaşgarlı Mahmut’un meşhur eserinde de zikrolunan Başkırtlar; Yemeklerle, Basmılların arasında gözükmektedirler.

Arap elçisi İbn Fadlan 922’de, Bulgar ülkesini ziyaret ettiği sırada Başkırtlarla da tanışmış ve onlar hakkında bilgiler aktarmıştır.

Bulgarların hakimiyeti altında kaldıkları bu yıllarda İslamiyet Başkırtları da etkiledi.

İslamiyetin Başkırtlar arasında tamamen yayılması ise, 14. yüzyılın ilk yarısında Öz-Bek Han (1313-1340) zamanında oldu.

İlerleyen zamanlarda Ruslar hem Başkurt Türklerinden vergi almaya, hem de erkekleri askere çağırmaya başladılar. Bir dizi kanlı mücadelelerin sonunda Türk toprakları zapt olundu.

Ufa çevresindeki Başkurt arazisinin mevcut kanunlara aykırı olarak Ruslar tarafından zaptedilmesi üzerine, 1645’te Başkırtlar kitle halinde ayaklandılar.

1672 yılında bir Başkurt isyanı daha çıktı. Bu ayaklanmaya Kazak Türkleri de katıldı.

23 Mart 1919’da Muhtar Başkurt Cumhuriyeti, 27 Mayıs 1920’de de Muhtar Tatar Cumhuriyeti kuruldu.

Bugün Başkurtistan’ın başkenti olan Ufa, 18. yüzyıldan itibaren Rusya Türklerinin dini merkezi olmuştur. II.Katerina tarafından kurulan müftülük 1943 yılında yeniden organize edilmiştir.

1990’da bağımsızlık isteğinde bulunan Başkurtistan’da 1993 yılında cumhurbaşkanlığı seçimleri yapıldı. 1990 senesi içerisinde cumhuriyetin ismi Başkırya’dan Başkurtistan’a çevrildi.

( Derleme yapılmıştır. https://www.yenidenergenekon.com/wp-content/uploads/2016/03/baskurtlarin-kisa-tarihi.pdf )

Başkırtlar’ın Özellikleri:

🔷 Başkırtlar, 1730-1736 yıllarında Rusya’ya başkaldırmışlardır.

🔷 Günümüzde Rusya Federasyonu‘na bağlı Başkurdistan devleti olarak yaşamlarını sürdürmektedirler.

🔷 Başkırtlar arasında yetişmiş önemli alimlerden biri de Zeki Velidi Togan‘dır.

Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.