İkinci Dünya Savaşı Yılları

Bu yazımızda İkinci Dünya Savaşı yılları ve bu yıllarda yaşanan gelişmeler ile savaşın seyrini değiştiren olayları ele alacağız. Ayrıca İkinci Dünya Savaşı yılları konusunu ise Avrupa’daki gelişmeler, Kuzey Afrika’daki gelişmeler ile Asya’daki gelişmeler olarak ayrı ayrı inceleyeceğiz.

Önceki konularda da bahsettiğimiz üzere II. Dünya Savaşı Almanya’nın 1939 yılı Eylül ayında Polonya’yı işgali ile başladı. İngiltere ve Fransa’ysa birkaç saat sonra Almanya’ya savaş açtı. Rusya’da , Polonya’daki Beyaz Rus ve Ukraynalıların ezildiğini bahane ederek Polonya’nın doğusunu işgal etti.

Bir süre sonra Almanya’dan gerekli her türlü desteği alan İtalya’da, Almanya’nın yanında savaşa girdi. Almanya, birkaç haftada Versay Antlaşması’yla Polonya’ya bırakmak zorunda kaldığı bütün toprakları geri aldı.

Maginot (Majino) Hattı’nı oluşturan Fransa, savunma ya dayalı savaş stratejisi izledi ve genel seferberliği tamamlayamadığı için Almanya’ya sınırlı oranda müdahalede bulundu. İngiltere de savunmada kalarak
Almanya’yı karadan ve denizden ablukaya aldı.

İkinci küresel savaş genel olarak Kuzey Afrika, Asya-Uzak Doğu ve Avrupa olmak üzere üç cephede devam etti.

İkinci Dünya Savaşı’na katılan devletleri şöyle gruplandırabiliriz:

Şimdi İkinci Dünya Savaşı yılları konumuza Avrupa’da Savaş ile başlayalım.

Avrupa’da Savaş:

İngiltere ve Fransa’nın savaş stratejisi Alman ekonomisini zayıflatarak savaşın süresini kısaltmak üzerine kurulmuştur. Bu strateji kapsamında ise İsveç’ten Norveç bağlantısıyla Almanya’ya ulaştırılan kömür cevherinin gelişini durdurmak için Norveç kıyılarını mayınlamışlardır.

Bu gelişme üzerine Fransa’ya saldırma planları yapan Almanya, Danimarka ve Norveç’i kısa bir sürede ele geçirdi. 10 Mayıs 1940 tarihinde ise Hollanda ve Belçika’yı ele geçirdi. Ardından ise Fransa’nın kendileri için yaptığı Maginot Hattı’nı aştı ve Fransa’yı ele geçirdi.

22 Haziran’da Almanya ve Fransa ateşkes kararı aldı. Bu antlaşmayla Fransa’nın büyük bir bölümün işgal eden Almanya, diğer bölgelerde ise kendi kontrolünde Vichy Hükümeti‘ni kurdu.

Kartal Hücumu:

Ağustos ayının sonlarında Almanya, İngiltere’ye karşı Kartal Hücumu adıyla bir hava saldırısı başlattı. Fakat Kartal Hücumu başarılı olamadı. Bu başarısızlık karşında Hitler, hava ve deniz kuvvetleri açısından üstün olan İngiltere’ye karşı başarı kazanmanın zor olduğu anladı.

Barbarossa Harekatı:

Nazi Almanyası, SSCB’yi işgal etmeden önce Balkanlar’a yönelmiş, Romanya ve Bulgaristan ile ittifak antlaşmaları yapmıştır. Kısa bir süre sonra ise Yunanistan ve Yugoslavya’yı işgal etmiştir.

Almanya, 22 Haziran 1941 tarihine gelindiğinde ise SSCB’ye saldırarak “Barbarossa Harekatı” ‘nı başlatmıştır. Barbarossa Harekatı ile SSCB’yi 6 ay içinde teslim almak isteyen Almanya, çok ağır geçen iklim şartları nedeniyle bu amacına ulaşamadı. Fakat bu iklime alışık olan SSCB ordusu, sınırlı da olsa Almanları geri çekti.

Almanya 1942 yılı ilkbaharında ikinci bir saldırı yaptıysa da Rusya yine düşmedi.

Stalingrad Kuşatması:

Stalingrad, Kafkasya’dan gelen petrolün işlendiği sanayinin merkezi durumunda olmasıyla Rusların savaştaki bölgelerinin başında gelmekteydi. Aynı zamanda Stalingrad, SSCB’nin savaş dışında kalmasını sağlamak isteyen Almanya için büyük öneme sahipti.

Hitler bu cepheyle petrol alanlarını ele geçirmeyi, Hazar kıyılarına kadar Kafkasların içine girmeyi ve kuzeydeki Voronej’e kadar Don Nehri boyunca koruyucu bir cephe kurmayı amaçlamıştır. Ayrıca SSCB’ye yardım edilmesini engellemek ve Japonya ile birleşmek te Hitler’in diğer amaçları olmuştur.

Alman ordusu Mayıs ayında Kırım’ı alarak Kafkaslara girdi ve “Maikop Petroller Bölgesi” ‘ni ele geçirdi. Böylece SSCB’nin kömür ve elektrik kaynaklarının çoğu Almanlar’ın eline geçmiş oldu ve SSCB ordusu Stalingrad’a çekildi.

Kızıl Ordu’nun savunmada yetersiz kaldığı zamanda işçilerin de devreye girmesiyle Stalingrad’da Almanlara karşı büyük direniş başlatıldı. Bir milyon civarında insanın öldüğü bu savunma savaşında Almanlara karşı alınan başarı tüm Avrupa’daki direnişlerin canlanıp kuvvetlenmesini sağladı ve bu yenilgi Mihver Devletler açısından bir dönüm noktası oldu.

Bu sonuçla SSCB ilerlemeye, Almanlar da gerilemeye başladı. 1943 Mart ayında ise Kafkasya Almanlardan temizlendi. Leningrad ve Moskova üzerindeki Alman tehdidi de bertaraf edildi.

Kuzey Afrika’da Savaş:

İtalya’nın savaşa girişi Akdeniz ve Doğu Afrika’da İngiltere’yi zor durumda bıraktı. Zira müttefiki Fransa’da savaş dışı kalmıştı. Savaşın ilk haftalarında İtalya, Cebelitarık, Malta, Süveyş ve İskenderiye’yi; İngiltere ise Rodos’u ve İtalya’nın endüstri bölgelerini bombaladı.

Bu başarıların ardında İtalyanlar, kesin bir Akdeniz hakimiyetinin kolay olacağını düşünerek Süveyş Harekatı‘nı başlattı. Bu hareketla İtalya, Trablusgarp’ın yaklaşık 150 km batısına kadar ilerledi. İngilizler ise karşı saldırıya geçerek İtalyanlar’ı beş gün içinde Mısır’dan çıkardı ve 1941 Mart’ında ise İtalyan işgali altındaki Bingazi’yi ele geçirdi.

31 Mart 1941 tarihinde İtalya, Almanya’nın da desteğiyle Kuzey Afrika’ya yeni bir harekat başlattı. Bingazi, Derne, Tobruk ve Sallum Alman-İtalyan ortak saldırısı ile İngiltere’den alındı. Bu durum üzerine yine karşı saldırıda bulunan İngiltere, Alman ve İtalyanlar’ı Mısır ve Libya’dan attı ve ilerleyişini sürdürdü.

Böylece İngiltere, İtalya’nın sömürgelerini elinden aldı ve Kuzey Afrika’nın büyük bir bölümünü ele geçirdi. 1943 Mayıs ayında ise Alman ve İtalyan birlikleri teslim oldu.

Şimdi de İkinci Dünya Savaşı yılları konumuzun son başlığı olan Asya ve Pasifik’te yaşanan gelişmelere göz atalım.

Asya ve Pasifik’te Savaş:

İkinci Dünya Savaşı çıktığı sıralarda ABD halkı Almanya’nın diktatörlüğü ve Yahudiler’e olan tutumu nedeniyle Almanya’ya tepkiliydi. Tarafsızlık Politikası gereği ABD Başkanı Roosevelt, ABD halkından tarafsız kalmasını istedi. Fakat Alman ilerleyişi durdurulamayınca ABD, İngiltere’ye para ve silah yardımı yapmak zorunda kaldı.

1941 yılında ABD, “Ödünç Verme ve Kiralama Yasası” çıkardı ve her ülke yiyecek ve savaş malzemesi dahi her türlü yardımı bedeli savaş sonrası ödenmek üzere alabilecekti.

9-10 Ağıstos 1941 tarihinde ise ABD ve İngiltere bir araya gelerek Atlantik Bildirisi‘ni yayınladı. Bildirinin özeti şu şekildedir:

• Savaştan sonra toprak kazanılmayacak.
• Halkların onayı alınmadan toprak değişikliği yapılmayacak.
• Milletler kendi geleceklerini kendileri tayin edebilecek. (Self-Determinasyon)
• Uluslararası mecrada iş birliği gerçekleştirilip, geliştirilecek.
• Temel ham maddelerden eşit biçimde faydalanılacak.
• İnsanlar korkudan ve açlıktan kurtarılacak.
• Açık denizlerde ticaret serbestliği mümkün olabilecek.
• Mihver devletler silahtan arındırılıp savaştan sonra da topyekûn silahsızlanmaya gidilecek.

Pearl Harbor Baskını:

İkinci Dünya Savaşı’nın baskısından kurtulmak isteyen Japonya, ilk olarak Hainan Adası‘nı ele geçirdi. Ayrıca Fransa’ya ait Çinhindi‘nde stratejik üsler aldı.

ABD ise bu durum karşısında Japonya’ya petrol ambargosu koydu ve Japon ekonomisini yıprattı. Japonya sorunu diplomatik yollara çözemeyince 7 Aralık 1941 tarihinde ABD’nin Pasifik üstünlüğünün simgesi olan Hawaii takımadalarından Honolulu’daki deniz ve hava üssü Pearl Harbor‘a saldırdı. Pearl Harbor aynı zamanda Uzak Doğu’da ABD çıkarlarının korunmasında ve ABD’nin bölgeye ulaşmasında önemli lojistik ve askerî bir üs konumundaydı.

Midway Saldırısı:

Japonya, Pearl Harbor saldırısı sonrası güneye doğru ilerlemeye başladı. ABD’nin Manila,; İngiltere’nin ise Singapur ve Hong Kong’taki üslerini ele geçirdi.

1942 Nisan ayında Japonya, Avusturya’da durduruldu. Mayıs ayında ise ABD ve Japon filoları Mercan Denizi’nde karşılaştı ve Japonya burada yenildi.

ABD’nin başarısı üzerine Japonya, 4 Haziran’da ABD’nin Midway üssüne saldırdı. Fakat Midway Saldırısı da başarısızlıkla sonuçlandı. Bu gelişme Pasifik’teki savaşın seyri açısından bir dönüm noktası oldu.

Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.