Tarihin Konusu | Tarih Nedir?

KPSS tarih dersleri altındaki ünitelerimizi daha önce tamamlamıştık. Bu tarih ders notları sadece KPSS’ye yönelik değil ayrıca AYT ve TYT tarih konuları arasında da yer almaktadır. Fakat AYT ve TYT de karşımıza çıkacak konular arasında birkaç ünite daha var. Bu nedenle tarih derslerimize bu ünitelerle devam edeceğiz. İlk konumuz ise Tarihin Konusu olacak.

Tarih Nedir?

Tarih; olayları yer ve zaman göstererek, sebep-sonuç ilişkisi içinde ve belgelere dayalı olarak objektif bir şekilde değerlendiren bir bilim dalıdır.

Öyleyse tarihin unsurlarını şu şekilde sıralayabiliriz.

• Olay
• Yer
• Zaman
• Sebep-Sonuç
• Belge

Bazı bilim adamları ve tarihçiler tarih hakkında farklı yorumlamalar ve tanımlamalar yapmıştır. Örneğin;

• Herodot’a göre tarih (MÖ 484-425) : “İnsanların ve insan topluluklarının başlarından geçenleri kaydetme yoluyla edinilen bilgidir.”

• Çiçero‘ya göre tarih (MÖ 106-43); “Yüzyılların tanığı, gerçeğin ışığı, yaşamın efendisi ve geçmişin habercisidir.”

• İbni Haldun’a göre tarih (1334-1406) : “Gerçeği araştırmak ve olayların sebeplerini bulup ortaya koymaktır. Olayların ilkeleri incedir, nitelik ve sebepleri hakkındaki bilgi derindir.”

• Geothe’ye göre tarih (1806–1816) : “3000 yıllık geçmişinin hesabını yapamayan insan, günübirlik yaşayan insandır.”

• Edward H. Carr’a göre tarih (1892-1982) : “Bugün ile geçmiş arasındaki sürekli devam eden diyaloğun temelinde tarihçi ile olgular arasındaki kesintisiz ve karşılıklı bir etkileşimin olması yatmaktadır.”

• Leopold Ranke’ye göre tarih (1795-1886) : “Gerçeğin ne olduğu belgelerde saklıdır ve gerçek ancak belgelerin eleştirisiyle ortaya çıkar. Belge yoksa tarih de yoktur.”

• Ahmet Cevdet Paşa’ya göre tarih (1822-1895) : “Bir olayın sadece filan tarihte olduğunu bilmek değil, geçmişte meydana gelen olayları değerlendirmek ve bu olaylardan ders almaktır.”

• Halil İnancık’a göre tarih (1916-2016) : “Gerçek bir tarih için kaynaklara gitmek, kaynakları iyi tenkit edip değerlendirmek gerekir.”

Görüldüğü üzere tarih için yapılan birçok yorum ve tanım tarihin konusu ve tarihin kapsamı hakkındaki genişliği yansıtıyor.

Tarihin Konusu:

Tarihin konusu;

• İnsanların zaman içindeki faaliyetlerini,
• İnsan faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan değişimleri,
• İnsan faaliyetleri sonucu ortaya çıkan eserleri,
• İnsanların yapmış oldukları sosyal, ekonomik, siyasi, dini, kültürel faaliyetleri kapsamaktadır.

Kısaca tarihin konusu; insanların faaliyetleri, değişimler ve eserlerdir.

O halde tarihin konusu için şunu söylemek mümkün olacaktır:

İnsanların yapmış oldukları sosyal, ekonomik, siyasi, dini, kültürel faaliyetlerin tarihin konusu olduğu söylemiştik. Şimdi bunları örneklendirelim.

Tarih her ne kadar insan faaliyetlerini konu edinse de insanın iradesi dışında meydana gelen olaylarla da ilgilenir. Çünkü doğal afetler, salgın hastalıklar gibi gelişmeler de tarihin akışını değiştirebilmektedir. Buna en yakın örneği zaten günümüzde yaşıyoruz. Covid-19 salgını milyonlarca kişinin hayatına mal olmuş özellikle ekonomik ve psikolojik olarak insanlığı derinden etkilemiştir.

Tarih biliminin araştırma konusu içerisine iki önemli faktör girmektedir. Bunlar ise olay ve olgudur. Şimdi olay ve olgu kavramlarını inceleyelim.

Olay Nedir?

Olay; kısa sürede gerçekleşip siyasi, sosyal, kültürel, ekonomik, dinî konularda insanları etkileyen nedeni ve sonucu net olarak bilinen gelişmelerdir.

Olayların özellikleri şunlardır:

• Olaylar belli bir yerde ve zamanda gerçekleşir.
• Somut bilgiler içerip başlangıç ve bitiş süreleri bellidir.
• Tarihi olaylar tekrarlanamadığı için deney ve gözlem yapılamaz.

Olgu Nedir?

Olgu; tarihi olayların sonucunda ortaya çıkan ve uzun sürede meydana gelen gelişmelerdir.

Olgunun özellikleri şunlardır:

• Geneldir.
• Süreklilik gösterir.
• Soyuttur.
• Yer ve zaman yoktur.

Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.