Şüphesiz Çanakkale Cephesi söz konusu olduğunda hepimiz gururlanır ve “Çanakkale Geçilmez!” deriz. Çanakkale’yi geçilmez yapan şey Türk insanının vatan sevgisi ve onun bağımsız yaşama isteğidir.
Çanakkale Cephesi zafer hikayeleri ile ciltlerce kitap içerisine sığacak bilgi barındırır. Fakat biz Çanakkale Cephesi’ni fazla detaylı değil bu cephenin açılma nedenlerini, kısaca yapılan muharebeleri ve sonuçları itibari ele alacağız. Ancak ilerleyen günlerden inşallah dosya halinde blog kısmında çok daha detaylı inceleme şansımız olacaktır.
Çanakkale Cephesi’nin Açılma Nedenleri:
Çanakkale Cephesi İtilaf Devletleri tarafından açılmıştır. Yani bir savunma cephesidir. Bu nedenle İtilaf Devletleri’nin bu cepheyi açmasının nedenlerini inceleyeceğiz.
- İstanbul ve boğazları alarak Osmanlı’yı saf dışı bırakmak.
- Savaş alanını daraltmak ve savaş süresini kısaltmak.
- Müttefikleri olan Rusya’ya ekonomik ve askeri yardımları ulaştırabilmek.
- Osmanlı ordusunun Kanal ve Kafkas Cephesi‘nden çekilmesini sağlamak.
- Balkanlarda yeni cepheler açıp ittifak devletlerinin birbirleriyle olan irtibatlarını kesmek.
- Osmanlı ile Almanya’nın bağlantısını kesmek.
- Rus buğdaylarından faydalanmak.
- Osmanlı’nın olası Hindistan saldırısını önlemek.
- Kararsız kalan Balkan milletlerini kendi saflarına çekmek.
Çanakkale Deniz Muharebeleri:
Çanakkale Deniz Savaşları 19 Şubat 1915 tarihinde İtilaf Devletleri’nin Boğazın girişini savunan Kumkale, Orhaniye, Ertuğrul ve Seddülbahir’deki tabyalarını yok etme amacıyla ikisi Fransız, dördü İngiliz toplam altı zırhlı ile saldırmasıyla başladı. Türk bataryalarının karşı ateş açmasıyla iki düşman gemisi vuruldu ve İtilaf Devletleri geri çekilmek zorunda kaldı.
İtilaf Devletleri 25 Şubat’ta tekrar saldırdı. Bataryalarımız iki düşman gemisine kayıplar verdiyse de düşmanın güçlü gemilerinin ilerlemesini durdurmaya yetmedi.
18 Mart tarihinde kesin zafer hedefiyle İtilaf donanması Çanakkale Boğazı’nı geçmek için harekete geçti. Düşman donanması merkez bataryalarımıza 14 kilometre kadar yaklaştı. Fakat Türk Ordusu’nun ağır topları karşısında düşman gemileri yıpranmıştı. Bu gemilerin yedek gemilerle değişmesi için geri dönüş talimatı verildi fakat Boğazdan çıkmak, girmek kadar kolay değildi.
Bir gece öncesinden Nusret Mayın Gemisi ile Boğaz’a döşenen mayınlar sayesinde İtilaf donanması büyük kayıplar verdi.
Ayrıca Rumeli tabyasından kahraman Seyit Onbaşı’nın attığı top mermisi Ocean’ın dümenine isabet etmişti. Batmakta olan gemi mürettebatı gemiyi terketmek zorunda kaldı. Ve Amiral de Robeck donanmanın geri kalan
zırhlılarına geri dönüş emrini verdi.
Çanakkale Cephesi direnişinin ilk bölümü Türklerin zaferi ile son buldu. Sonraki süreçte gerçekleşen savaşlar kara savaşları olarak devam etmiştir
Çanakkale Kara Muharebeleri:
İtilaf Devletleri denizlerde başarısız olduklarını görünce karadan saldırmaya karar verdiler.
Osmanlı Devleti Çanakkale Boğazı’nı savunmak üzere müstakil bir ordu kurarak bu orduya 5. Ordu ismini verdi ve başına General Liman Von Sanders getirildi. Cephede aktif bir görev alma isteğini ileten Mustafa Kemal ise 5. Ordu’nun “yedeğine” alınarak Bigalı köyüne gönderildi.
Yedek Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal, Çanakkale’ye İngiliz çıkarmasının Anafartalar bölgesinden; Alçıtepe ve Kocaçimen’den yapılacağını belirtti ve gelişmeler, Atatürk’ü haklı çıkardı.
25 Nisan 1915 tarihinde İngiliz, Fransız ve Anzak kuvvetleri Arıburnu, Seddülbahir ve Kumkale sahillerinden çıkarma yapmaya başladı.
57. Alayla birlikte Kocaçimen’e varan Mustafa Kemal 57. Alay‘ı burada dinlenmeye bırakıp Conkbayırı‘na gitmiştir. Burada 27. Alay Taburunun “Balıkçı Damlarındaki” savunma müfrezinden arta kalan erlerin, 261 rakımlı tepeye doğru geri çekildiklerini görünce “Düşmandan kaçılmaz!” demiş ve bozguna uğramış bir birlikten arta kalanlardan bir savunma hattı
kurmuştur.
57. Alay’ı derhal Conkbayırı’na sesleyen Mustafa Kemal komutanlara: “Ben size taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum! Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında yerimize başka kuvvetler ve komutanlar geçebilir” demiştir.
Conkabayırı’nda yapılan boğaz boğaza çatışmalara sonucu 57. Alay’ın neredeyse tamamı Şehit olmuş fakat düşman çıkarması da başarısız olmuştur.
Mustafa Kemal, 25 Nisan 1915’te Arıburnu’nda gösterdiği başarı nedeniyle
“Arıburnu Kuvvetler Komutanlığı”na getirilmiş ve 25 Nisan 1915’ten 16 Mayıs 1915’e kadar bölgedeki tüm kuvvetleri tek başına komuta etmiştir. 17 Mayıs 1915’te Atatürk, Arıburnu Kuvvetleri Komutanlığı’ndan ayrılarak 19. Tümen Komutanlığı’ndaki görevine dönmüştür.
Neticesinde 19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal ve emrindeki Türk ordusu; Anafartalar, Conkbayırı, Arıburnu ve Kireçtepe’de destan yazarak düşmana geçit vermediler.
İngilizler 7 Kasım 1915’te çekilme kararı aldı. 20 Aralık’ta Arıburnu, 8 Ocak 1916 gecesi ise Seddülbahir boşaltıldı. Ve 8.5 ay süren Çanakkale Cephesi savaşları sona erdi.
Daha öncede dediğim gibi her bir buradaki her bir kahramanlık hikayesi bile sayfalarca yazmaya değer fakat konumuz gereği şimdilik ana hatlarıyla yer vermiş bulunuyorum.
Şimdi Çanakkale Cephesi savaşlarının sonuçları ve özelliklerine değinelim.
Çanakkale Cephesi Savaşlarının Sonuçları:
- Çanakkale Cephesi Osmanlı Devleti’nin galibiyetiyle sonuçlanınca I.Dünya Savaşı uzamış oldu.
- Müttefikler Rusya’ya yardım götüremediği için Rusya’daki ekonomik kriz derinleşti ve Bolşevik İhtilali çıktı.
- İngiltere ve Fransa itibar kaybetti.
- Bulgaristan’ın İttifak Devletleri’nin yanında yer almasıyla Almanya ve Osmanlı arasında kara bağlantısı sağlanmış oldu.
- Türk milletinin kendine olan güveni arttı bu güven milli mücadeleye de yansıdı.
- Yaklaşık 500 bin insan hayatını kaybetti.
- Mustafa Kemal bu cephede gösterdiği başarılarla tanındı ve albaylığa yükseldi.
- Osmanlı Devleti’nin saygınlığı arttı.
- Müttefik donanmalarının da tahrip edilebileceği görülmüş oldu.
- Sömürge altında yaşayan milletler de cesaretlendi.
- Yunanistan ve Romanya’nın savaşa girip girmeme konusunda tereddütleri arttı.
- İlk defa gizli antlaşmalar gündeme geldi.
Çanakkale Cephesi’nin Özellikleri:
- Osmanlı Devleti’nin zafer kazandığı tek cephe Çanakkale Cephesi olmuştur.
- Türk milletinin azmi artmıştır.
- Çanakkale Muharebeleri’nin kazanılmasında Seyit Onbaşı’nın kahramanlığı, Nusret Mayın Gemisi komutanı Yüzbaşı İsmail Hakkı’nın özverisi, 57. Alay’ın fedakârlığı büyük rol oynadı.
- Osmanlı Devleti’nin Çanakkale’deki kayıplarının büyük çoğunluğu, eğitim seviyesi yüksek insanlar olduğu için Çanakkale Savaşları’nın diğer adları Centilmenler, Aydınlar ve Dardenalya Savaşı olmuştur.
Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.
Cevap Yok