Osmanlı Devleti, ordu teşkilatı yönüyle tarihteki en büyük devletlerden birisi olmuştur.
17. yüzyıla kadar en güçlü ordu teşkilatı na sahip olan Osmanlı Devleti; Asya, Avrupa ve Orta Doğu’nun siyasetini belirlemede önemli rol üstlenmiştir.
Osmanlı Devleti’nin bu başarısında kuruluşundan itibaren askeri teşkilatlanmayı geliştirmeye yönelik adımlar atması ve farklı askeri sınıfları en iyi şekilde kullanarak dönemin şartlarına uygun hale getirmesi oldukça etkili olmuştur.
Osmanoğulları Beyliği’nin ilk savaşçı sınıfını, Osman Gazi’nin etrafında toplanan alpler ve gaziler oluşturmuştur. Karamürsel Alp, Konur Alp, Gündüz Alp, Akçakoca, Samsa Çavuş gibi alpler bu dönemin en tanınmışlarıdır.
Ayrıca beylik döneminde yapılan seferlere ; Ahiyân-ı Rûm (Ahiler), Bâcıyân-ı Rûm (Anadolu kadınları) , Abdalân-ı Rûm, Gaziyân-ı Rûm (Anadolu Gazileri) adlarıyla anılan gruplara ait kuvvetler de katılmıştır.
Osmanlı ordu teşkilatı temelinde ise , Osman ve Orhan Bey’in sancağı altında toplanan Türkmenler vardır.
Osmanlı Devleti’nde Fetihlerin devamı için gerekli olan ilk düzenli birlikler, Vezir Alâeddin Paşa ve Bursa Kadısı Çandarlı Kara Halil’in önerileri doğrultusunda Bursa’nın fethinden sonra oluşturuldu.
Türk gençlerinden meydana gelen bu düzenli birliklerin atsız askerine “yaya” , atlı askerine de “müsellem” adı verildi.
Bu yazımızda sizlere Osmanlı Devleti’nin Ordu Teşkilatı ile bu ordu kuvvetlerinin önemli görevlerine yer veriyor olacağız.
Osmanlı ordu teşkilatı , kara ve deniz kuvvetlerinden meydana gelmekteydi.Biz önce bu kara ordusuna ait kuvvetleri tablo halinde inceleyelim.
| KARA KUVVETLERİ |
| KAPIKULU ASKERLERİ |
| KAPIKULU PİYADELERİ | KAPIKULU SÜVARİLERİ |
| Acemi Ocağı | Silahtarlar |
| Yeniçeriler | Sipahiler |
| Cebeciler | Sağ Ulufeciler |
| Topçular | Sol Ulufeciler |
| Top Arabacıları | Sağ Garipler |
| Lağımcılar | Sol Garipler |
| Humbaracılar | |
| Bostancılar |
| EYALET ASKERLERİ |
| Tımarlı Sipahiler |
| Beşliler |
| Azaplar |
| Turnalar |
| Deliler |
| Yörükler |
| Akıncılar |
| Yaya ve Müsellemler |
| Sakalar |
| Tatarlar |
| Derbendci |
| Köprücüler |
| Cerahor |
| Martalos |
| Voynuk |
| YARDIMCI KUVVETLER |
| Bağlı beylik ve devletlerin gönderdiği askerler |
NOT: Mavi yazılı birlikler kuruluş dönemine ait birliklerdir.
Kapıkulu Askerleri:
🔷 I. Murat döneminde devşirme (Hristiyan çocukları) yoluyla oluşturulmuştur. Bu sistemde Gayr-i Müslimlerin kimsesiz veya fakir çocukları küçük yaşta toplanıp devlet hizmetinde kullanılma amacıyla yetiştirilirlerdi. Bunlardan zeki olanlar Enderun Mektebi’nde devlet memuru yetiştirmek amacıyla okutulurdu. Rumeli’den toplanan çocuklar önce Anadolu’ya gönderilir ve Türk ailelerinin yanında Türk – İslam kültürü alırlar, daha sonra ise Acemi Oğlanlar Ocağı’na getirilirlerdi.
🔷 Merkez ordusudur.
🔷 Devletten üç ayda bir “Ulufe” adıyla maaş alırlardı.
🔷 Kapıkulu askerleri ayrıca hükümdar değişikliklerinde “Cülus” adlı bahşiş alırlardı.
🔷 Bu askerlerin evlenmeleri ve değişik mesleklerle uğraşmaları yasaktır.
🔷 Kapıkulu Askerleri; Piyade ve Süvari olarak ikiye ayrılırlardı.
Kapıkulu Piyadeleri:
Acemi Oğlanlar Ocağı:
🔹 I. Murat Dönemi’nde kurulmuştur.
🔹 Devşirme sistemiyle alınan Hristiyan çocuklardan oluşur.
🔹 Burada yetişenler Yeniçeri Ocağı’na giderler.
🔹 Zeki ve yetenekli olanlar ise Enderun’a gönderilir.
🔹 Acemioğlanlar Ocağından usta birliklerine geçmeye “Bedergah” veya “Kapıya Çıkma” denir.
Yeniçeri Ocağı:
🔹 Kapıkulu ordusunun temelini oluştururlar.
🔹 Devşirme sistemi ile oluşturulmuştur.
🔹 Padişahın yanında bulunurlar.
🔹 Padişahla birlikte savaşa katılır ve merkezin güvenliğini sağlarlar.
🔹 Yeniçerilere üç ayda bir “Ulufe” denilen maaş, padişah tahta çıktığında “Cülus Bahşişi”, ilk kez sefere çıktığında ise “Sefer Bahşişi” verilir.
🔹 Yeniçerilerin sefere çıkmadan önce okudukları duaya ise “Gülbank” denir.
🔹 Yeniçeri Ocağı 1826’da II.Mahmut tarafından kaldırılmıştır. (Vaka-i Hayriye). Yerine “Asakir-i Mansure-i Muhammediye” yeni bir ordu kurulmuştur.
Cebeciler:
🔹 Yeniçerilerin silahlarını ve bu silahların bakımını yapmakla görevli olan askerlerdir.
Topçular:
🔹 Topları dökne,yapan ve topları kullanan askerlerdir.
Top Arabacıları:
🔹 Top taşıma araçlarını yapan askerlerdir.
Lağımcılar:
🔹 Ordunun geçtiği yerlerdeki yolların ve köprülerin onarımını sağlayan, tüneller kazan, patlayıcı maddeler yerleştiren ve surları yıkan askerlerdir.
Humbaracılar:
🔹 Havan topu, mayın, el bombası ve humbara denilen gülleleri yapan ve kullanan askerlerdir.
Bostancılar:
🔹 Osmanlı sarayları ile saray çevresini korumakla görevli askerlerdir.
Kapıkulu Süvarileri:
Sipahiler ve Silahtarlar:
🔹 Padişahın çadırını (Otağ-ı Hümayun) korumakla görevli askerlerdir.
Sağ Garipler ve Sol Garipler:
🔹 Ordu hazinesini ve ganimetleri taşımak ve korumakla görevli askerlerdir.
Sağ Ulufeciler ve Sol Ulufeciler:
🔹 Saltanat sancağını taşımak ve korumakla görevli askerlerdir.
Eyalet Askerleri (Tımarlı Sipahiler) :
🔷 Ordunun en kalabalık sınıfıdır.
🔷 Bu askerler savaş zamanı orduya katılırlar, barış zamanı ise toprağı işler ve bölgelerinin güvenliğini sağlarlardı.
🔷 Geçimlerini tımar yoluyla sağlarlar. Bu nedenle 17. yüzyıla kadar yetişen askere “Tımarlı Sipahi” denir.
🔷 17.yüzyıldan sonra ise devletin aldığı ücretli askere “Sekban” ve “Saruca” denir.
🔷 19. yüzyılda Tımar Sisteminin kaldırılmasıyla “Redif Birlikleri” kurulmuştur.
🔷 Bu askerlerden bazılarının özellikleri ise şunlardır:
- Azaplar: Bekar erkeklerden oluşur.
- Turnalar: Haberci askerlerdir.
- Deliler: Cesaretli,atılgan ve gözü kara askerlerdir.
- Yörükler: Yol açarlar.
- Akıncılar: Sınırda oturan askerlerdir.
- Sakalar: Su taşımakla görevli askerlerdir.
- Tatarlar: Postacı askerlerdir.
- Derbendci: Kapı ve köprüleri koruyan askerlerdir.
- Cerahor: Çadır ve inşaatlarda çalışan askerlerdir.
- Martalos: Hristiyan akıncılardır.
- Voynuk: At ve çayırların bakımını sağlayan askerlerdir.
Deniz Kuvvetleri ( Donanma) :
🔷 Osmanlı Devleti’nde ilk denizcilik faaliyetleri Karesioğulları Beyliği‘nin alınması ile başlamıştır.
🔷 Osmanlı Devleti’nde donanma komutanına Kaptan-ı Derya ,donanmada görev yapan askerlere ise Levent adı verilmiştir.
🔷 Osmanlı Devleti’nde yetişen bazı önemli denizciler şunlardır:
- Ece Halil
- Evrenos Gazi
- Hacı İlbeyi
- Barboros Hayreddin Paşa
- Piyale Paşa
- Kemal Reis
- Piri Reis
- Seydi Ali Reis
- Çalı Bey
- Baltaoğlu Süleyman
- Turgut Ali Reis
Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.
| Görsel Kaynakları: https://www.kinostar.com/filmverleih/en/fetih-1453/# |
Cevap Yok