Timur, 1370-1405 yılları arasında yaptığı seferlerle, Harezm, Doğu Türkistan, İran, Azerbaycan, Hindistan Delhi Sultanlığı, Irak, Suriye, Altın Orda Devleti ve Osmanlı Devleti’nin de içinde bulunduğu topraklara hâkim olmuştur.
Onun fetihleri, sonuçları açısından, Türk Tarihi’ni derinden etkilemiştir. Böylece, 16. yüzyıldan itibaren Rusya’nın Kafkaslar ve Deşt-i Kıpçak’a doğru yayılması söz konusu olacaktır.
Timur, 1401’e kadar yapılan dört seferle Irak ve Güney Anadolu, 1398-1399 seferleriyle Hindistan Delhi Sultanlığı’nı, 1401-1402’de Suriye’yi fethetti.
Ankara Savaşı (1402)
Osmanlı sultanı ile Timur’un aralarında gidip – gelen elçi ve mektuplar vasıtasıyla anlaşmaları mümkün olmadı.
Timur: Rum diyarında melik olan Yıldırım Bayezid! Bil ki, biz kudret ve iktidarımızla insanlık aleminin en büyük kısmını tab’amız haline getirmiş bir hükümdarız. Bu görülmemiş işi, tek başımıza yaptık, senin gibi babamızdan ülkeler tevarüs etmiş değiliz. Aklını başına topla ve Kara Yusuf’la Ahmet Celayir’i topraklarından kov. Emirlerimize karşı gelen hükümdarların akıbetini duymuş olsan gerektir. Siz de o hükümdarların arasına girmekten sakının…
Bayezid – Timur Mektupları
Bayezid: Ey ihtiyar köpek, tekfur kafirlerinden daha şiddetli kâfirsin. Mektubunda bizi korkutmak ve hile ile kandırmak istemişsin. Osmanlı sultanlarını, Acem padişahlarına benzetme. Osmanlı askerleri de, ne Kıpçak ülkesi Tatarı gibi sıradan insanlar, ne de Hint toplulukları gibi başı boş, sere serpe avare kalabalıklar değildirler. Osmanlı askerleri, Irak ve Horasan askerleri gibi hamiyetsiz ve perişan olmayacak kadar onurlu askerlerdir. Yine sen, Osmanlı askerlerini Şam ve Haleb (Memlûk) askerlerine de benzetmeyesin… Bu mektup eline geçtikten sonra savaş meydanına her kim ki gelmeyip kaçarsa, onun eşi üç talakla kendisinden boş olsun.
1396 yılında Niğbolu‘da Haçlı ordularını perişan eden Bâyezid İslâm dünyasında kazandığı şöhret ve gururuna mağlup olmuş Timur’un tehditlerine aldırış etmediği gibi kendisi de tehdite başlamıştı.
Timur, kabulü mümkün olmayan isteklerde bulunmakta, bunlar ise Bâyezid tarafından geri çevrilmekte idi. Esasen bunlar kabul edilse bile, bunu yeni isteklerin takip edeceği açıktı. Çünkü o, barış perdesi arkasından Bâyezid’i kışkırtarak, İslâm dünyası nazarında sorumluluğu ona yüklemek istiyordu.
Nihayet Timur 1402 yılı Mart ayında Azerbaycan’dan Anadolu’ya doğru harekete geçti.
Kemah, Sivas, Kayseri, Kırşehir yoluyla Ankara’ya gelmişti. Ankara Savaşı’nda (Temmuz 1402) Osmanlı ordusu yenilerek dağıldı.
Bu hengamede devlet ileri gelenlerinden her biri bir şehzadeyi yanına alarak kaçmış ve Bâyezid ise tutsak düşmüştü.
Bâyezid’in yenilgisiyle sona eren bu savaş ile, Bizans İmparatorluğu elli yıl kadar daha varlığını sürdürme imkanına kavuşmuş,Rumeli’nde fetihler durmuş, şehzadeler arasındaki hâkimiyet mücadelesi ve Timur tarafından Anadolu beyliklerinin yeniden canlandırılması yüzünden Anadolu’nun birliği bozulmuştur.
Anadolu’dan sonra Çin seferine çıkan Timur yolda hastalanarak ölmüştür. (1405)
Timur’un ölümünden hemen sonra devlet oğlu ve torunları arasında paylaşılmıştır.
Şahruh dönemi (1407-1447), Türkistan’da parlak bir kültür hayatının başlangıcı olmuştur.
Bu dönemde Şahruh’un oğlu Uluğ Bey bilimsel ve özellikle astronomi ve matematik ile ilgili çok önemli çalışmalar yapmış ve büyük bir alım olarak isim yapmıştı. Kurduğu Uluğ Bey Medresesi ile buna bağlı 1424-1429’de Semerkant’te kurdurduğu rasathane 1449’da dindar fanatikler tarafından yıkılmadan önce dünyanın en ileri gözlemevi idi.
Baykara‘nın oğlu Mırza‘nın hükümdarlığı zamanında, Özbek hükümdarı, Şeybani Muhammed Han’ın başkent Herat’ı ele geçirmesi (1507), Timur hanedanının sonu oldu. (Alıntı: Wikiwand)
Şimdi Osmanlıyı Fetret Devri’ne sokarak yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya bırakan Timur Devleti’nin özelliklerine maddeler halinde değinelim:
Timur Devleti’nin Özellikleri:
? Timurlenk (Aksak Timur) tarafından Çağatay Hanlığı’nın topraklarından olan Semerkant’ta (Türkistan) kuruldu.
? Timur’un kendisi Türk,yönettiği halk ise Moğol’dur.
? Timur Türk tarihine iki defa zarar vermiştir.Bunlar;
- Timur’un Altınorda Devleti’ne sefer düzenleyip bu devleti yıkması Rusya’nın güçlenmesine ve sınırlarını genişletmesine neden olmuştur.
- Timur’un Anadolu Seferi de Osmanlı Devleti’nin Fetret Devri’ne girmesine neden olmuştur (1402 – Ankara Savaşı).
? Bu dönemde Ali Kuşçu, Hüseyin Baykara, Uluğ Bey, Ali Şir Nevai gibi bilim insanları yetişmiştir.
? Bu dönemde gelişen Çağatay Edebiyatı’nın en ünlü eseri Muhakemetü’l-Lügateyn (İki dilin karşılaştırılması) Ali Şir Nevai tarafından Türkçe’nin Farsça’ya olan üstünlüğünü kanıtlamak için yazılmıştır.
? Bu dönemin ünlü diğer bir ismi de Timur’un torunu Uluğ Bey’dir. Uluğ Bey, Semerkant’ta rasathaneler kurmuş ve astronomi alanında önemli eserler vermiştir. Ayrıca Ali Kuşçu da bu dönemin bir diğer önemli bilim adamıdır.
(Alıntı: Ergün YILDIRIM)
Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.
){kind=link}
Cevap Yok