Güney Cephesi

Bu yazımızda Kurtuluş Savaşı’nın Güney Cephesi konusunu inceleyeceğiz. Tabii ki Güney Cephesi unutulmaz kahramanlık mücadelelerine de sahne olduğu için bu kahramanlarımızı da kısaca anacağız.

Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası İngilizler; Adana, Antep, Maraş ve Urfa’ya girdiler. Fakat İngiltere 15 Eylül 1919 – Suriye İtilafnamesi ile bu yerleri Musul karşılığında Fransızlar’a bıraktı.

Güney Cephesi:

Fransızlar’ın, Suriye’den getirdikleri Ermeniler’e intikam alayları (Ermeni İntikam Alayı-10.000 kişi) kurdurarak Türk halkını yok etmeye kalkışmasıyla halk düşmana karşı harekete geçmeye başladı. (Kuvay-i Milliye)

Güney Cephesi artık kadın, çocuk, ihtiyar herkesin düşmana karşı topyekün bir mücadeleye giriştiği bir cephe olmuştu.

Şahin Bey:

Antep’te Fransızlar işgale başlayınca işgale karşı mücadele eden Şahin Bey’in (Teğmen Sait Bey) şehit düşmesiyle bütün Antep şehri direnişe başladı. 10 ay, 9 gün boyunca direnen Antep, 9 Şubat 1921’de teslim olmak zorunda kaldı. Mustafa Kemal Paşa, Antep’teki direnişi örgütlemesi için Kılıç Ali Bey’i bölgeye gönderdi.

Antep’e bu savunmasından dolayı TBMM tarafından “Gazi” unvanı verildi.

Rıdvan Hoca:

Yine Fransızlar’ın Ermeniler’le işbirliği yaparak Maraş’ı sömürge haline getirmek istemesi burada da halkın direnişe geçmesine neden oldu.

Maraş kalesinde asılı Türk bayrağının indirilerek yerine Fransız bayrağının çekilmesi üzerine Ulucamii İmamı Rıdvan Hoca “Kalelerinde hür bayrağı dalgalanmayan, esir bir memlekette cuma namazı kılınmaz.” diyerek halkı coşturdu. Halk kaleye asılı Fransız bayrağını indirerek yerine Türk bayrağını çekti.

Sütçü İmam:

Fransız askerlerinin biri Türk kadınına: “Burası artık Türklerin değildir. Fransız memleketinde peçe ile gezilmez.” dedi. Bu duruma şahit olan Sütçü İmam, düşman askerini vurdu.

Bundan sonra şehir içinde Fransızlarla yapılan kanlı mücadeleler 11 Şubat 1920 gecesi, Fransızların bozguna uğraması ve Maraş’tan çekilmeleri ile son buldu.

Maraş’ın adı TBMM’nin aldığı kararla Kahramanmaraş olarak değiştirildi.

Yüzbaşı Ali Saip Bey:

Urfa’da diğer şehirler gibi önce İngilizler’in işgaline uğramış daha sonra ise Fransızlar’a devredilmiştir.

Urfa’nın işgal edilmesi ve işgal güçlerinin Ermeniler’le birlikte burada ki halka kötü davranması nedeniyle Urfa halkı ayaklandı.

Yüzbaşı Ali Saip Bey kumandasındaki kuvvetler, Fransızları şehri boşaltmaya mecbur bıraktı. Urfa, tek başına bir Türk şehri olarak, bir devlete karşı savaşıp zafer elde etti. (11 Nisan 1920)

1973’te alınan kararla Urfa adı Şanlıurfa olarak değiştirildi.

Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921):

Güney Cephesi kahramanca mücadelelere sahne olmuş ve mücadele sayesinde Fransızlar’ın ilerleyişi durmuştur. Yunan ordusununda Sakarya’da yenilmesi üzerine 20 Ekim 1921’de Fransa ile imzalanan Ankara
Antlaşması ile Güney Cephesi kapandı.

Bu antlaşmayla Hatay dışında bugünkü Türkiye-Suriye sınırı çizilmiş oldu. Bu bölgedeki askerî güçler de Batı Cephesi’ne gönderildi.

Antalya ve Konya çevresini işgal eden İtalyanlar ise Yunanlılarla aralarındaki anlaşmazlıklardan dolayı kısmen Milli Mücadele’ye destek vermişler ve II. İnönü Muharebesi’nin kazanılması üzerine, işgal bölgelerini boşaltmaya başlamışlardır (5 Temmuz 1921).

Türk Ordusu’nun Kütahya – Eskişehir Muharebeleri’nde yenilmesi üzerine İtalyanlar çekilmeyi yavaşlatmışlar; ancak Sakarya Zaferi üzerine Yunanlıların başarılı olamayacağını anlamışlar ve işgallerine kesin olarak son vermişlerdir.

Bu yazımızda kahramanlarımızın mücadelesine yer vermişken Milli Mücadele de önemli yer tutan bazı kadın kahramanlarımızı da hatırlayalım.

Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.