İlk Türk-İslam Devletleri Önemli Notlar

İslamiyet sonrası Türk Devletlerini tek tek inceledik ve artık İlk Türk-İslam Devletleri ünitesinin sonuna gelmiş bulunuyoruz.

Bu yazıda sizlerle beraber ünitenin özeti sayılabilecek ve sınavlarda karşımıza çıkabilecek önemli bilgileri tekrar hatırlıyor olacağız.

Ünite ile ilgili sorulara instagram.com/kpsstarihvakti sayfamızı takip ederek ulaşabilirsiniz.

İlk Türk-İslam Devletleri Ünitesi Önemli Notlar

✴ İslamiyeti toplu halde kabul eden ilk Türk boyu Karluklar‘dır. (751)

✴ İlk kez İslamiyeti kabul eden ve devletin resmi dini ilan eden devlet Karahanlılar‘dır. (840-1212)

✴ Orta Asya’da da ilk kez İslamiyeti kabul eden devlet yine Karahanlılar’dır.

✴ Müslüman Türkler’in kurduğu ilk Türk devleti “Tolunoğulları”dır. (868 – 905)

✴ Yöneten ve yönetilenleri Türk olan ilk Türk – İslam devleti Karahanlılar’dır. Bu nedenle Karahanlılarda, Gazneli ve Selçuklulardaki gibi Arap – İran etkisi yoktur.

✴ Türk – İslam Edebiyatı’nın ilk örneği olan, Yusuf Has Hacib’in yazdığı Kutadgu Bilig (Mutluluk Veren Bilgi) eseri ile Kaşgarlı Mahmut’un yazdığı Divan-ı Lügat-it Türk adlı eser Karahanlılar zamanında yazılmış ve Karahanlı hükümdarına sunulmuştur.

✴ Tarihte ilk defa “askeri hastane” ve “askeri posta teşkilatını” kuranlar tarihte birçok şeyin öncüsü olan Karahanlılardır.

✴ İkta sistemini ilk uygulayan devlet Karahanlılardır (Askeri ikta sistemini ilk uygulayan ise Büyük Selçuklulardır.).

✴ Türk – İslam mimarisinin de öncüsü olan Karahanlılar ilk defa kervansaraylar inşa etmişlerdir.

✴ Türk – İslam mimarisinin temelleri Karahanlılar Dönemi’nde atılmıştır.

✴ Yusuf Has Hacib tarafından yazılan Kutadgu Bilig ilk Türkçe Siyasetname’dir.

✴ Karahanlılar dönemi; İslamiyet öncesi Türk kültüründen Türk – İslam kültürüne geçişin birinci halkasıdır.

✴ Mısırda kurulan ilk Türk – İslam Devleti Tolunoğulları’dır.

✴ Mısır’da kurulan ikinci Türk – İslam devleti ise İhşitler (Akşitler)’dir.

✴ Hicaz Bölgesi’ne hâkim olan ilk Türk devleti İhşitler (Akşitler)’dir.

✴ Afganistan’da kurulmuş ilk Türk devleti Gazneliler’dir.

✴ İmparatorluk özelliği taşıyan ilk Türk – İslam Devleti Gazneliler’dir.

✴ Abbasi Halifesini Şii Büveyhoğullarına karşı koruyan ilk Türk – İslam Devleti de Gazneliler’dir (ikinci Türk devleti ise Büyük Selçuklulardır.).

✴ Gaznelilerin en ünlü hükümdarı Gazneli Mahmut’tur (998 – 1030).

✴ Tarihimizde Sultan ve Padişah ünvanını kullanan ilk Türk hükümdarı Gazneli Sultan Mahmut’tur.

✴ Büyük Selçuklularda parayı ilk kez Tuğrul Bey bastırmıştır (Altın para – Dinar, Gümüş para – Dirhem).

✴ Yerleşmek amaçlı olarak Anadolu’ya ilk Türk akınları Büyük Selçukluları tarafından yapılmıştır (ilk sefer Çağrı Bey tarafından 1015 – 1021 yıllları arasında yapılmıştır.).

✴ Büyük Selçuklular zamanında ilk defa İslam Dünyası’nın siyasi liderliği ve koruyuculuğu Türklerin eline geçmiştir.

✴ Büyük Selçukluların Bizans’a karşı kazandığı ilk büyük zafer 1048 Pasinler Savaşı ‘dır.

✴ Pasinler Savaşı ile Bizans’ın direnci kırılmış ve Türklerin Anadolu’ya olan seferleri yoğunluk kazanmıştır.

✴ Büyük Selçuklu Devleti’nin ilk başkenti Nişabur’dur.

✴ Büyük Selçuklu Devleti ile Bizans arasında yapılan 1071 Malazgirt Savaşı sonrasında Anadolu’nun kapıları Türklere açılmış, Anadolu’da “Türkiye Tarihi” başlamış ve ilk Türk Beylikleri kurulmuştur (Alparslan Dönemi).

✴ 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’da kurulan ilk Türk Beylikleri şunlardır;

• Dilmaçoğulları
• Danişmentliler
• Saltuklar
• Mengücekler
• Artuklar
• Çaka Devleti

✴ İlk İslam minyatür okulu Bağdat’ta Büyük Selçuklular döneminde açılmıştır.

✴ Büyük Selçuklu Devleti, Melikşah Dönemi’nde en parlak dönemini yaşamış ve en geniş sınırlarına ulaşmıştır.

✴ Babür krallarından Şah Cihan , eşi Mümtaz Mahal için Hindistan’ın Agra şehrinde “Tac Mahal” adlı anıt mezarı yaptırmıştır.

✴ Moğolları durdurabilen ve dört savaşta da yenebilen tek devlet Memlükler’dir (1260 Ayn Calut, 1277 Elbistan, 1282 Humus ve 1303 Merc-i Suffar savaşları).

✴ Saltanatla yönetilmeyen tek devlet Memlükler’dir (Memlük sultanları komutanlar arasından seçimle belirlenirdi.).

Önemli bilgileri derleyen Ergün YILDIRIM hocamıza teşekkürler.