Yavuz Sultan Selim (1512-1520)

Dikkatinizi çekti mi bilmiyorum fakat başlıkta da görüldüğü gibi Yavuz Sultan Selim’in padişahlık süresi sadece 8 yıldır. Fakat Yavuz Sultan Selim öylesine bir hüküm sürmüştür ki bu 8 yıla 80 yıllık iş sığdırmıştır.

Trabzon Sancak Beyliği’ni yapan Şehzade Selim, sancağı yönettiği dönemde Gürcüler’le ve özellikle de Safeviler‘le sürekli mücadele halinde olmuştur.Selim’in başarıları nedeniyle devlet içinde, pasif bir görüntü çizen II.Bayezit yerine Selim’in tahta oturması gerekliliği tartışılmaya başlamıştı. Bu propagandayı yapan yani Selim’in tahta geçmesini isteyen çoğunluk Yeniçeriler iken, devlet adamları ise Şehzade Ahmet’i desteklemekteydi.

Şehzade Selim 1511 yılında babasına karşı verdiği mücadeleyi kaybetmiş ve bunun üzerine Şehzade Ahmet tahta çıkmak üzere çağrılmış fakat Yeniçeriler bu durumu reddetmiştir. Aynı şekilde bu kez Manisa’da bulunan Şehzade Korkut tahta çıkması için çağrılmış yine Yeniçeriler reddetmiştir.

Bu gelişmelerden sonra Yeniçeriler’in desteğini arkasına alan Şehzade Selim İstanbul’a gelmiş ve babası II.Bayezit’i tahttan indirerek devletin başına geçmiştir. Bu olay Yeniçeriler’in padişahı belirlediği ilk gelişmedir. Yani ilk kez ordu siyasete karışmıştır diyebiliriz.

Şimdi Yavuz Sultan Selim tahta çıktıktan sonra neler yaşandı bunlara değinelim.

Yavuz Sultan Selim (1512-1520) :

Yavuz Sultan Selim tahta çıktıktan sonra kendisinin tahta oturmasını sağlayan askerleri memnun etmek ve ödüllendirmek için Kapıkulu Askerleri’ne Cülus Bahşişi dağıtmıştır.

Cem Sultan Olayı‘na benzer bir hadisenin yaşanmaması için Fatih Kanunnamesi‘ne dayanarak kardeşleri Ahmet ve Korkut’u etkisiz hale getiren Yavuz Sultan Selim iktidarını sağlamlaştırmıştır.

Çaldıran Savaşı (1514) :

Kardeşlerini bertaraf edip iktidarını sağlamlaştıran Yavuz’un bundan sonraki ilk hedefi Osmanlı Devleti için hem dini hem de siyasi açıdan çok ciddi bir tehdit olan Safevi Devleti‘ni ortadan kaldırmaktı.

Yavuz’un kendisine sığınan yeğeni Murat’ı sarayında öldüren Safevi Hükümdarı Şah İsmail bu tutumuyla Osmanlı Devleti’ne karşı tavrını açıkça göstermişti.

Yavuz Sultan Selim savaş öncesi Anadolu’da propaganda yapan Safevi taraftarlarını sürgüne gönderdi. Ayrıca ticari amborga uygulayan Yavuz Sultan Selim, İran ipeğinin batıya gidişini durdurmak için ipeklerin Anadolu’dan geçişini yasakladı.

Ayrıca Yavuz’un savaşı başlatmasındaki bir nedeni de Safeviler’in, iyi ilişkiler içinde olduğu Orta Asya Hanlıkları ile ticareti sağlamak için arada engel konumun olmasıydı.

Hazırlıklarını tamamlayan Yavuz Sultan Selim, Şah İsmail’e mektupla savaş ilan etti.

Yavuz Sultan Selim ordusuyla birlikte Safevi sınırlarına girmişti fakat ortada Safeviler’den bir iz bile yoktu. Artık askerler açlık nedeniyle sızlanır olmuştu. Fakat Yavuz asla geri dönmeyi düşünmemiş ve hatta bu nedenle kendisine karşı gelen Karaman Beylerbeyi Hemdem Paşa’yı idam ettirmişti.

Nihayet 23 Ağustos 1514 günü yapılan savaşta Osmanlı ordusu, toplar ve tüfekli Yeniçeriler’in de etkisiyle Şah İsmail’i mağlup etmişti.

Şah İsmail’i mağlup edip Tebriz’e ulaşan Yavuz Sultan Selim, burada adına hutbe okutmuştur. Tebriz’de zorla tutulan tüccar, sanatkâr ve ilim insanlarını İstanbul’a göndermiştir.

Turnadağ Savaşı (1515) :

Yavuz Sultan Selim şimdi ise Safeviler ile ortak tavır takınan ve Doğu Seferi sırasında düşmanca hareketler içinde bulunan Dulkadiroğulları‘na gözünü dikmişti.

1515 yılında yapılan Turnadağ Savaşı ile Dulkadiroğulları Beyliği ortadan kaldırılmıştır. Beyliğin ortadan kaldırılması ile Memlükler ile komşu olunmuştur.

Mercidabık Savaşı (1516) :

Hatırlanacağı üzere Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde Memlükler’le Hicaz Su Meselesi yüzünden bozulan ilişkiler, II. Beyazit Dönemi’nde savaşa dönüşmüştü. Yavuz Sultan Selim Dönemi’nde ise Osmanlıların doğuya doğru genişlemesi Mısır’ın anahtarı durumunda olan ve Memlükler için önem taşıyan Suriye’yi tehdit etmeye başlamıştır.

Osmanlı Devleti’nin kendisine saldıracağını düşünen Memlük hükümdarı Kansu Gavri, ordusuyla birlikte Suriye’ye hareket etmiştir. Kansu’nun Şah İsmail’e yardım ettiğini düşünen Yavuz Sultan Selim ise arkadan vurulma ihtimalini düşünerek Halep’e hareket etti.

24 Ağustos 1516 tarihinde Halep’in kuzeyindeki Mercidabık Ovası’nda karşılaşan iki ordu arasında yapılan savaşı ateşli silahların da etkisiyle Osmanlı Devleti kazandı.

Kansu Gavri bu savaşta ölürken, Osmanlı Devleti’nin Mısır yolu açılmıştır.

Zafer sonrası Abbasi Halifesi III. Mütevekkil, Osmanlılarca esir alınmıştır.

Ayrıca Yavuz Sultan Selim Şam’da Muhyiddin Arabi’nin mezarını buldurup üzerine türbe ve külliye yaptırmıştır.

Yavuz Şam’da kaldığı sıralarda, Muhyiddin Arabî ’nin bir kitabında geçen “Sin Şin’a girince Mim’in kabri ortaya çıkar” şeklindeki bir ifadeyi, büyük alim Kemal Paşazade ile birlikte incelemişlerdi. Burada “Sin”in Selim’e, “Şin”ın Şam’a, “Mim”in de Muhyiddin’e işaret olduğu kanatine varılmıştı. Yavuz Selim, bir gece rüyasında Muhyiddin Arabî Hazretleri’ni kendisine şöyle derken görür: “Ya Selim! Senin gelmeni beklerdim. Safa geldin, hoş geldin. Mısır gazanı sana müjdelerim. Sabahleyin bir siyah ata bin. O seni bana götürür. Beni hâk-i mezelleten (horluk topragından) kaldır. Bana bir türbe, bir cami ve imaret yapıver. Yürü işin rastgele, Mısır fethi müyesser ola!”Yavuz sabahleyin bir siyah ata biner. At gider, Salihiyye Mahallesi’nde bir çöplükte durup eşinmeye başlar. Orası açılınca büyükçe bir taş çıkar. Üzerinde Arapça olarak “bu Muhyiddin’in kabridir” yazısı görülür. Yavuz Selim orayı temizleterek kabri ortaya çıkarır. Yavuz, 22 Ocak 1517 tarihindeki Ridâniye Savaşı ve Mısır’ın fethinden dokuz ay kadar sonra, ekim ayında tekrar Şam’a gelir ve dört aydan fazla kalır. Bu süre içinde Şeyh’in kabrine türbe, yanına ise bir cami ve aşevi yaptırır. İlk cuma namazıyla da açılışını yapar. 

http://www.ehlisunnetbuyukleri.com/Menkibeler/Osmanli-Hikayeleri/Detay/YAVUZ-ve-MUHYIDDIN-ARABI/868

Ridaniye Savaşı (1517) :

Yavuz kesin bir zafer için Şam’dan Kahire’ye doğru harekete geçti.

22 Ocak 1517 tarihinde Ridaniye’de yapılan savaşı Osmanlı Devleti kazandı ve Memluk Devleti yıkıldı.

Bu zafer sonucunda;

• Suriye, Filistin, Irak, Hicaz ile Mısır Osmanlı topraklarına katıldı.
• Halifelik ve İslam’ın kutsal emanetleri Osmanlılara geçti. Böylece Osmanlı Devleti, İslam dünyasında söz sahibi tek devlet oldu.
• Osmanlı Devleti için güneyde herhangi bir siyasi tehlike kalmadı.
• Venedikliler, Kıbrıs Adası için Memlûklulara ödediği vergiyi Osmanlı Devleti’ne vermeyi kabul etti.
• Mısır ve Suriye’nin alınması, Osmanlıların ekonomik durumunu güçlendirdi.
• Mısır ve Kızıldeniz kıyılarına sahip olan Osmanlılar, Hint ve Akdeniz arasındaki ticaret yoluna da hâkim oldu. (Baharat Yolu)

Şimdi de Yavuz Sultan Selim döneminde yaşananları özetleyip diğer gelişmelere göz atalım.

Yavuz Sultan Selim Dönemi’nde;

• Bozoklu Celal tarafından Tokat’ta ilk defa Celali İsyanları başlatıldı.
• Yavuz Sultan Selim doğu siyaseti için İdris-i Bitlisi‘nin danışmanlığını aldı.
• 1514 yılında Safeviler ile Çaldıran Savaşı yapıldı ve kazanıldı.
• 1515 yılında Turnadağ Savaşı ile Dulkadiroğulları’na son verildi.
• 1516 yılında Memlukler’le Mercidabık Savaşı yapılıp kazanıldı.
• 1517 Ridaniye Zaferi ile Memluk Devleti’ne son verilip Halifelik Osmanlı Devleti’ne geçti ve Kutsal Emanetler İstanbul’a getirildi.

“Benim altınla doldurduğum hazineyi, torunlarımdan her kim doldurabilirse kendi mührü ile mühürlesin, aksi halde Hazine-i Hümayun benim mührümle mühürlensin…”

Yavuz’un bu sözünden sonra gelen padişahların hiçbiri hazineyi dolduramadığından, hazinenin kapısı Osmanlı’nın yaklaşık 400 yıl sonraki iflasına kadar Yavuz’un mührüyle mühürlenmiştir…

Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.