Tarih Dersleri

Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923)

Bu yazımızda Milli Mücadele bölümümüzün son konusu olan Lozan Barış Antlaşması konusunu işleyeceğiz. Lozan Barış Antlaşması için yapılan hazırlıklara ve antlaşmanın maddelerine detaylı bir şekilde yer verirken konumuzun sonunda ise antlaşma ile ilgili önemli notlara değineceğiz.

Barış Konferansı İçin Yapılan Hazırlıklar:

Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın da imzalanmasının ardında sıra kapsamlı bir barış antlaşmasının yapılmasına gelmişti.

Mustafa Kemal barış antlaşması için yapılacak görüşmelerin İzmir’de yapılmasını istese de bu öneri reddedildi ve görüşmelerin tarafsız bir ülke olan İsviçre’nin Lousanne (Lozan) kentinde yapılması kararlaştırıldı.

Lozan’da yapılacak görüşmelere Rauf Bey katılmak istemiş fakat daha önce Mondros Ateşkes Antlaşması’nı imzaladığı için uygun görülmemiştir.

Konferansa TBMM’yi temsilen Dışişleri Bakanlığı’na getirilen İsmet Paşa ile Hasan Saka ve Dr. Rıza Nur başdelege olarak gönderilmiştir.

Mustafa Kemal heyetten bazı konularda kesinlikle taviz verilmemesini istemiştir. Diğer konularda ise Ankara ile irtibat kurulmasını istemiştir.

Konferans 20 Kasım 1922 tarihinde açılsa da asıl barış görüşmeleri 21 Kasım’da Ouchy (Uşi) Şatosu Oteli’nin büyük salonunda başladı.

chateau d’ouchy
lozan barış antlaşması görüşmelerinin yapıldığı chateau d’ouchy oteli.

Lozan’da barış görüşmeleri 20 Kasım 1922’de başladı. Borçlar, Irak sınırı, kapitülasyonlar, Boğazlar ve İstanbul’un boşaltılması meselesinden dolayı görüşmeler 4 Şubat 1923’de kesildi.

Türk Heyeti bu gelişmeler üzerine Ankara’ya döndü ve Türk Ordusu alarma geçirilerek, Musul ve Boğazlar üzerine yürümek için hazırlıklara başladı.

Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923) :

TBMM, İtilaf Devletleri’ne 8 Mart’ta verdiği bir notayla barış görüşmelerini tekrar başlatmak için gerekli koşulları açıkladı. Böylece 23 Nisan 1923’te, Lozan Barış Görüşmeleri’nin ikinci etabı başladı. 24 Temmuz 1923’te ise İsmet Paşa, Lozan Barış Antlaşması’nı imzaladı.

lozan heyeti
lozan heyeti

Lozan Barış Antlaşması 143 madde ve 4 bölüm halinde düzenlenmiştir. Antlaşmanın önemli maddeleri şunlardır:

Sınırlar:

Yunanistan Sınırı:

  • Meriç Nehri, Türk-Yunan sınırı olacaktır.
  • Bozcaada, Gökçeada ve Tavşan Adası Türkiye’ye kalacaktır.
  • Türkiye’nin Ege kıyılarına yakın olan Yunan adaları silahlandırılmayacaktır.

Suriye Sınırı:

  • 20 Ekim 1921’de Fransa ile imzalanan Ankara Antlaşması’nda belirlenmiş olan sınır esas alınacaktır.
    • 1939’da Hatay’ın Anavatan’a katılmasıyla bugünkü şeklini almıştır.

Irak Sınırı:

  • Musul-Kerkük sorunu nedeniyle, Irak sınırı Lozan’da belirlenemedi.
    • Sorunun Türkiye ile İngiltere arasında yapılacak ikili görüşmelere bırakılmasına karar verildi.
  • Haziran 1926’ta imzalanan “Ankara Antlaşması” ile Musul, İngiltere mandasındaki Irak Hükümeti’ne bırakıldı.

Rus Sınırı:

  • Sovyet Rusya ile imzalanan Moskova ve Kafkas Cumhuriyetleri ile imzalanan Kars Antlaşması (1921) ile belirlenen sınır kabul edildi.

İran Sınırı:

  • 1639 Kasr-ı Şirin Antlaşması ile belirlenen sınır aynı şekilde kabul edildi.

Bulgaristan Sınırı:

  • 1913 İstanbul Antlaşması ve Bulgaristan’ın I. Dünya Savaşı sonunda yaptığı Nöyyi Antlaşması ile belirlendiği gibi kaldı.
    • Bulgaristan, Nöyyi Antlaşması ile Batı Trakya’yı Yunanistan’a bırakmıştı. Burası bu nedenle geri alınamadı.

Boğazlar:

  • Boğazlar, Türkiye’nin başkanlığında uluslararası bir komisyon tarafından yönetilecektir.
    • Bu komisyonda yer alan diğer devletler; İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Sovyet Rusya, Bulgaristan, Romanya, Yugoslavya ve ABD’dir.
    • Boğazların yönetiminin uluslar arası bir komisyona bırakılması Türkiye’nin egemenlik haklarını zedeleyici niteliktedir.
    • Türkiye, 1936’da imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile Boğazlarda tam denetim sağlamıştır.
  • Türkiye, Boğazların her iki yakasında da asker bulundurmayacaktır.
  • Ticaret gemilerinin geçişi serbest olacak; fakat savaş gemileri tonaja tabi tutulacaktır.

Kapitülasyonlar:

  • Adli, mali, idari ve ekonomik ayrıcalıklar içeren kapitülasyonlar kaldırılacaktır.
  • Türkiye’de bulunan yabancı ticaret kuruluşlarına Türk yasalarına uyma zorunluluğu getirilmiştir.
  • Düyun-u Umumiye’nin Türkiye’deki görevi sona erdi.

Borçlar:

  • Osmanlı Devleti’nin 1854’ten itibaren aldığı dış borçlar, İmparatorluktan ayrılan devletlere de yüzölçümleri ve gelirlerine orantılı olarak bölündü.
  • Osmanlı borçları, Osmanlı Devleti’nden ayrılan devletlerle Türkiye arasında paylaştırılacaktır.
  • Türkiye’nin payına düşen borçlar taksitlere bağlanacaktır.
    • Bu borçlar Lira ya da Frank ile ödenmek istendi.
    • Borçlarla alakalı olarak Düyun-u Umumiye görevlendirildi.
    • Dış borcun ödenmesi kararı emsal teşkil edeceği düşüncesiyle Sovyet Rusya’yı tedirgin etti.

Azınlıklar:

  • Azınlıklar Türk vatandaşı olacaklardır..
  • Türk kanunlarına tabi tutulacaklardır.
  • İstanbul’daki Rumlar ile Batı Trakya’daki Türkler hariç; diğer azınlıkların ve dışarıdaki Türklerin ülkelerine dönebileceği kabul edildi.

Nüfus Mübadelesi:

  • İstanbul’da yaşayan Rumlar ile Batı Trakya’da yaşayan Türkler yerlerinde kalacak, diğer yerlerdekiler karşılıklı değiştirilecektir.

Fener Rum Patrikhanesi:

  • İstanbul’da bulunacak fakat ekümenik (evrensel) özelliği olmayacaktır.
    • Türk Hükümeti’nin bütün baskılarına ve ısrarlarına rağmen Patrikhane İstanbul dışına çıkartılamadı.
    • 1926’da Medeni Kanun’un kabulü ile Patrikhane’nin azınlıklar üzerindeki din dışı (evlenme, boşanma, miras paylaşımı vb.) yetkileri de tamamen sona erdirildi.

Savaş Tazminatı:

  • Yunanistan verdiği zararlara karşılık, Meriç Nehri’nin ötesinde bulunan Karaağaç kasabasını Türkiye’ye verecektir.
    • Bu madde Trakya’nın I. Dünya Savaşı öncesindeki sınırını değiştirmiştir.
    • Wilson İlkeleri, yenilen devletlerden savaş tazminatı almayı yasakladığı için tazminat, “Tamirat Masrafı” adıyla ifade edilmiştir.

İstanbul’un Boşaltılması:

  • Lozan Barış Antlaşması’nın TBMM tarafından onaylanmasından 6 hafta sonra İstanbul ve Boğazlardaki İtilaf Devletleri askerlerinin topraklarımızı boşaltması kararlaştırıldı.
    • İtilaf Devletleri 2 Ekim 1923’te İstanbul ve Boğazları boşaltmaya başladılar ve 6 Ekim 1923’te tamamen topraklarımızdan çekildiler. Aynı gün Türk ordusu halkın büyük sevgi gösterileri içerisinde İstanbul’a girmiştir.

Adalar:

  • Bozcaada, Gökçeada (İmroz) ve Tavşan Adaları Türkiye’ye bırakılacak.
  • Rodos, Oniki Ada ve Meis İtalya’ya bırakılacak.
  • Kıbrıs İngiltere’ye bırakılacak.
  • Diğer bütün adalar Yunanistan’a bırakılacak.
    • Fakat Yunanistan, Anadolu kıyılarına yakın olan adalarda silah ve asker bulunduramayacak.

Yabancı Okullar:

  • Türkiye’deki bütün yabancı okulların Türk Milli Eğitim Bakanlığı’nın düzenleyeceği esaslara göre eğitim yapacak.
    • 1926’da Fransa’nın Ankara Büyükelçisi Türk Hükümeti’ne bu konuda yeniden görüşme teklif etti. Türk Hükümeti, bu sorunun bir iç sorun olduğunu ve bu isteğin bağımsızlık anlayışına ters düştüğünü belirterek, Fransa’nın görüşme teklifini sert bir şekilde reddetmiştir.

Lozan Antlaşması’nın Önemi:

  • Lozan Barış Antlaşması ile yeni Türk Devleti’nin varlığı ve bağımsızlığı tüm dünya tarafından kabul edildi.
  • Sevr Antlaşması tarihe karıştı.
  • Misak-ı Milli büyük ölçüde gerçekleştirilmiş ve tam bağımsızlık sağlanmıştır.
  • Türkleri Avrupa’dan çıkarmak diye özetlenen yüzyıllık Avrupa siyaseti, Lozan’da iflas etmiştir.
  • Osmanlı Devleti’nin sona erdiği resmen kabul edildi.
  • Devletler arası eşitlik ilkesine göre hazırlanması ve emperyalizme karşı başarılı olması yönüyle sömürge halindeki uluslara örnek oldu.
  • Lozan Barış Antlaşması, I. Dünya Savaşı’nı bitiren son antlaşmadır.

“Bu antlaşma, Türk milleti aleyhine asırlardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması’yla tamamlandığı zannedilmiş büyük bir suikastın yıkılışını ifade eder bir vesikadır. Osmanlı Devri’ne ait tarihte örneği bulunmayan bir siyasi zafer eseridir.”

Mustafa Kemal’in Lozan Barış Antlaşması değerlendirmesi

❗️❗️❗️ Lozan Barış Antlaşması Hakkında Önemli Notlar:


Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.


Görsel Kaynakları:
https://www.kamupersoneli.net/fotograflarla-lozan-baris-antlasmasi-resimleri,667.html
https://www.dtarih.com/lozan-antlasmasi-fotograflari/

Cevap Yok

casino siteleri mobil casino siteleri en iyi casino siteleri yeni casino siteleri evden eve nakliyat

Abonelerimiz Arasına Katıl

Sitemize abone olarak en son ders ve yazılardan haberdar olabilirsiniz.

Abone Olduğunuz İçin Teşekkürler...

Bir şeyler ters gitti :(