İslamiyet öncesi Türklerde; dağ, tepe, su, ağaç, orman, güneş, ay, yıldızlar ve gök gürültüsü gibi unsurlar kutsal kabul edilmiştir.
Türkler, genel olarak. din konusunda hoşgörülü olmuşlardır. Uygurlar döneminde Maniheist ve Budist tapınaklarının yan yana bulunması Türklerdeki bu anlayışın göstergesidir.
İslamiyet öncesinde Türkler arasındaki en yaygın inanç Gök Tanrı dinidir. Bu inanç sistemine göre Gök Tanrı tek yaratıcı olarak görülmüştür. Türkler hükümdarlarının Gök Tanrı tarafından görevlendirildiğine inanmışlardır.
İslamiyet Öncesi Türklerde yayılan din ve inanışlar ile bunlara ait kavramlara değinecek olursak:
Dinler:
🔷 En büyük tanrı, Gök – Tanrı idi (Tek tanrılı inanç).
🔷 Eski Türklerde Tanrı (Gök – Tanrı) sonsuz, soyut ve herhangi bir şekle sokulamazdı. Bundan dolayı Türklerde putçuluk olmadığı gibi putları korumak için yapılan tapınaklar da yoktu. Ayrıca tapınak inanışları Türklerin klasik göçebe yaşam tarzına da aykırıydı.
🔷 Eski Türklerde yaygın olarak görülen Şamanizm inanışı ise bir din olmaktan ziyade Şaman, Kam, Baksı adı verilen din adamları tarafından gerçekleştirilen yeraltı ve yer üstünde yaşadığına inanılan ruhlarla temasa geçmek için yapılan ayinlerdir.
🔷 Ölümden sonraki hayata inanılmıştır. Türkler bu nedenle ölülerini değerli eşyalarıyla birlikte gömmüşlerdir. Bunun yanında Mumyacılık da gelişmemiştir, çünkü bedenen değil ruhen dirilmeye inanılmıştır.
🔷 İslamiyet’ten önceki Türklerde Uygurlar döneminde Maniheizm, Hazarlar‘da Musevilik, Avrupa’ya göç eden Türkler arasında ise Hristiyanlık yayılmıştır.
🔷 Uygurlar Mani ve Budizm dinlerini, Türgişler Budizm’i, Avarlar, Macarlar, Tuna Bulgarları, Peçenekler, Kumanlar ve Uzlar Hıristiyanlığı benimserken, Hazarlar Museviliği; Oğuzlar, Karluklar, İdil Bulgarları ve Yağmalar İslamiyet’i kabul etmişlerdir.
🔷 Mani dini Uygurların yerleşik hayata geçmesi, şehirler kurması, bilim, edebiyat ve sanat alanında ilerlemesinde etkili olmuştur. Bu dindeki bazı terimlerin Türkçeleştirildiği görülmüştür. Bu durum Uygurların milli bilince sahip olduğunun göstergesidir.
🔷 Türklerin tarih boyunca inandığı dinleri sıralayacak olursak;
- Gök Tanrı
- Şamanizm
- Budizm
- Maniahizm
- Musevilik
- Hristiyanlık
- İslamiyet
İnanışlar:
🔷 Atalar Kültü (Mezar Ziyareti) : Ölmüş büyüklere ve atalara ait hatıralar kutsal sayılır ve saygı gösterilirdi. Ataların gökten toplumu izlediğine inanılırdı.
🔷 Totemizm (Ongunluk) : Tabiat güçleri kutsal kabul edilmiştir. Totemlerine “Ongun” adını vermişlerdir. Bunlar; çift başlı kartal, bozkurt, kartal ve ejderhadır.
🔷 Yer-Su-Gök İnancı
🔷 Doğalar Kültü: Ağaç, Güneş, ırmağın insan üzerindeki etkisine inanılır.
Kavramlar:
💠 Yuğ: Cenaze töreni
💠 Kurgan: Mezar
💠 Balbal (Bengütaş): Ölen kişinin mezarı başına konulan ve hayattayken öldürdüğü düşman sayısını gösteren taşlar.
💠 Eşük: Kefen
💠 Kam (Baksı): Şamanist din adamları.
💠 Tamu: Cehennem
💠 Uçmağ: Cennet
💠 Kült: İnanç
💠 Sagu: Eski Türklerde ölünün arkasından yakılan ağıtlar.
Bu bilgiler MEB ve Akademik kaynaklar referans kullanılarak hazırlanmıştır.
Cevap Yok